FOTOTROPIZM

FOTOTROPIZM (foto… va Yunoncha tropos — burilish) — o’simlik o’sish organlarining yorug’lik nuri yo’nalishiga yoki teskari tomonga harakatlanishi. Musbat va manfiy Fototropizm aniqlangan: o’simlik organlarining yorug’lik manbai tomonga qarab burilishi musbat, yorug’lik manbaidan teskari tomonga qarab burilishi manfiy Fototropizm bo’ladi. Fototropizm, asosan, o’simlikning yer usti organlari uchun xos. Mutlaqo yorug’lik bo’lmagan tuproq ostida o’sadigan organlar (ildiz va ildizpoyalar) yorug’likdan ta’sirlanmaydi. O’simliklarning musbat yoki manfiy burilish xususiyati yorug’lik kuchiga bog’liq. O’simlik bitta organining o’zi yorug’lik kuchsiz bo’lganda musbat Fototropizm xususiyatiga ega bo’lsa, kuchli yorug’likda manfiy bo’ladi; o’rtacha yorug’likda esa o’simlik yorug’likdan butunlay ta’sirlanmaydi. Bir tomonlama tushgan yorug’likka ta’sirlanish xususiyati har xil o’simliklarda turlicha bo’ladi. O’simlik hayotida Fototropizm juda katta ahamiyatga ega. O’simliklar yorug’likka yuqori darajada sezgirligi tufayli urug’chuqur ekilishiga karamay, niholning uchki qismi tuproqdan yuqoriga chiqadi. Fototropizm jarayonini soya joylarda va xona ichida ochiq joylarga qaraganda aniqroq sezish mumkin. Bunga bir me’yorda tushadigan yorug’likda o’simliklarda fototropik sezgirlikning pasayishi, kun davomida quyosh yorug’ligi o’zining yo’nalishini uzluksiz ravishda o’zgartirib turishi sabab bo’ladi. Ba’zi o’simliklar yorug’lik yo’nalishining o’zgarib turishiga juda tez javob qaytaradi. Masalan, kungaboqar va ittikanak o’z rivojlanishining ma’lum davrlarida quyosh nuri og’adigan tomonga buriladi.