JALOLIYLAR

JALOLIYLAR — Usmonli turk saltanati (asosan, kichik Osiyo)da hukumatga qarshi 16-17-asrlarda ko’tarilgan qo’zg’olonlarning qatnashchilari. 1519 yil To’kat shahrida bo’lib o’tgan qo’zg’olon rahbari Jalol nomi bilan atalganlar. Jaloliylarning ko’pchiligini dehqonlar, sipohiylar … Read More

JALLOD

JALLOD (Arabcha — darra uruvchi) — 1) tan jazosi va qatlni ijro qiluvchi shaxs. Jallod atamasi O’rta Osiyoda arablar kelgandan so’ng paydo bo’lgan. Jallod hukmdorlarning gunohkor kishilarni darra bilan urish, … Read More

JALLOB

JALLOB (Arabcha) — savdogar, olib sotar. Asosan, chorva mollari, shuningdek, tuya va yilqi bilan savdo qilgan. Ular Turkiston shahar va viloyatlariga borib, chorva mollarini arzonga olib, mol kam hamda qimmat … Read More

JAKOB (JACOB) FRANSUA

JAKOB (JACOB) FRANSUA (1920.17.6, Nansi) — frantsuz mikrobiologi, genetigi. Bakteriya hujayralarida genetic axborotning tashilishi va oqsil sintezining boshqarilishi (operon kontseptsiya) gipotezasi mualliflaridan biri. Asarlari lizogeniyaga (episom kontseptsiya, 1958) oid, Nobel … Read More

JAYXUN

JAYXUN — 1) Amudaryoning qadimgi nomlaridan biri; 2) har qanday Daryo; 3) mashhur daryolar — Amudaryo, Sirdaryo, Furot, Dajla va boshqalar. Masalan, Jayxuni Chochiy — Sirdaryo, Jayxuni Xorazm — Amudaryo.

XAZINA MAJBURIYATLARI

XAZINA MAJBURIYATLARI — davlat tomonidan chiqarilgan qimmatli qog’oz; Xazina majburiyatlari sotilganidan so’ng egasining ma’lum pul miqdorini byudjetga o’tkazganini tasdiqlaydi va egalik qilish muddati davomida qayd qilingan daromad olish huquqini beradi.

XAKASLAR

XAKASLAR (o’zlarini — xakas deb atashadi; eski nomlari — Abakan yoxud Minusinsk tatarlari) — Xakasiyadagi xalq (62,9 ming kishi), jami Rossiya Federatsiyasida — 79 ming kishi (1989). Xakas tilida so’zlashadi. … Read More

XALDEYLAR

XALDEYLAR — Janubiy Mesopotamiyada miloddan avvalgi 1-ming yillikning 1-yarmida yashagan Somiy qabilalar. Bobilga egalik qilish uchun Ossuriya bilan kurash olib borishgan. 626-538 yillarda Bobilda Yangi Bobil podsholigiga asos solgan xaldeylar … Read More

XALAF MADANIYATI

XALAF MADANIYATI (arxeologiyada) — shimoliy Mesopotamiya va Suriyadagi eneolit davri (miloddan avvalgi 5-ming yillik)ga oid madaniyat. Shimoliy Sharqiy Suriyadagi Telxalaf qishlog’i nomi bilan atalgan. Turar joy xarobalari, guldon, sopol idishlar, … Read More

XALL

XALL, Gull, Kingstonapon-Xall — Buyuk Britaniyaning Sharqiy qismidagi shahar. Aholisi 269,1 ming kishi (1990- yillar o’rtalari). Shimoliy dengiz sohilidagi port. Mashinasozlik (xususan, kemasozlik), yog’ochsozlik, oziq-ovqat korxonalari mavjud. Baliq ovlash bazasi. … Read More