INDUKTSIYA

INDUKTSIYA (fizikada) — zaryadlangan jismning elektrostatik maydoni ta’sirida zaryadsiz jismning elektrlanishi. Elektrotexnikaning asosini tashkil qiladi. Induktsiya yo’li bilan elektrlanishni yunon olimi Epinus kashf etgan. Magnit Induktsiya va elektromagnit Induktsiya hodisalari … Read More

INDOL

INDOL (2,3-benzopirrol) — kuchsiz naftalin hidli, rangsiz kristall. Molekulyar modda 117,8; zichligi 1072 kilogramm/metr kub, suyuqlanish temperaturasi 52,5°,qaynash temperaturasi 254°, haydalish temperaturasi 150°. Issiq suv va organik erituvchilarda eriydi. Tozalangan … Read More

ILDAM KALTAKESAK

ILDAM KALTAKESAK (Eremias velox) — chin kaltakesaklar oilasining turi. Eron, shimoliy-g’arbiy Xitoy, Kavkaz, Rossiyaning Janub hamda O’rta Osiyoda tarqalgan. O’zbekistonda Ildam kaltakesakni sho’rxok taqirlar, qumli cho’llar, to’qay, chakalakzor, ariq va … Read More

IZOFERMENTLAR

IZOFERMENTLAR (izo… va Fermentlar), izoenzimlar, izozimlar — ma’lum fermentning molekulyar shakllari. Bir tipdagi katalitik faollikka ega. Bir turdagi organizmlarda yoki bir hujayrada uchraydi. Bir xildagi reaktsiyalarni tezlatadi, lekin tarkibidagi aminokislotalari, … Read More

IZOMERLANISH

IZOMERLANISH, izomerizatsiya- organik birikmalarning molekulasi ichidagi o’zgarish. Bunda molekulalarning tuzilishi o’zgaradi-yu tarkibi va molekulyar moddasi o’zgarmaydi. Izomerlanish reaktsiyalari qaytar reaktsiyalardir: izomer shakllar o’rtasidagi muvozanat temperatura, bosim va shu kabilarga bog’liq. … Read More

IZOLYATSIYA

IZOLYATSIYA (texnika va qurilishda) — asbob-uskunalarni, shuningdek, bino va inshootlarning to’suvchi konstruktsiyalarini ishlatish va boshqalarda atmosferaning zararli ta’sirlaridan himoya qilish; elektr yoki issiklik energiyalarining yo’qolishini oldini olish bo’yicha, elektrotexnik quridmalar, … Read More

FILLOKSERA

FILLOKSERA (Viteus vitifolii) — fillokserasimonlar oilasiga mansub to’g’riqanotli hasharot, xavfli tok zararkunandasi. Tashqi va ichki karantin ob’yekti. Filloksera tok zangining barg va ildizini, yosh novdalarini zararlaydi. Natijada hosildorlik kamayib, tok … Read More

FILIPPINLAR

FILIPPINLAR — Filippinning asosiy, tub joy aholisi, birbiriga qardosh xalqlar guruhi (bikollar, bisaylar, iloklar, panmanganlar, Pangasinanlar, samballar, tagalar va boshqalar). Filippin tillarida (davlat tili tagal va ingliz) so’zlashadi. Ular sohil … Read More

FIZIK DOIMIYLAR

FIZIK DOIMIYLAR, fizik konstantalar — fizik qonunlarning tenglamalariga kiradigan sonli koeffisientlar. Fizik doimiylarlarga yorug’lik tezligi, elektron zaryadi, Plank, Avogadro, Faradey doimiylari va hokazolar kiradi. Fizik doimiylar qatoriga mustaqil doimiylar ham, … Read More

FERUZAKON

FERUZAKON — Qurama tog’larining Janubiy g’arbiy yon bag’rida joylashgan Feruza koni, Tojikiston Respublikasi hududida. O’rta karbon davriga mansub Akcha svitasining serisitlangan kvarsitlarida joylashgan. Bu «Feruzali yoriq» zonasi g’arbdan sharqqa 60 … Read More