Рубрика: A harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Abordaj (fransuzcha abordage, bord-kema borti, qiri)-eshkakli va yelkanli kemalar bir-biriga yaqin kelganda, ikkala tomon askarlarining kemalarga o’tib yuzma-yuz jang qilish usuli (XIX asrgacha). Abordaj usuli eshkakli qayiqlar bilan ham ktta … Read More

Abolitsionizm (lotincha abolition-yo’qotish, bekor qilish so’zidan)-1) qora tanlilarni qullikdan ozod qilish harakati. Abolitsionizm XVIII asrda AQSh, Fransiya va Buyuk Britaniyada paydo bo’lib, XIX asrning 1-yarmida avj olgan. AQShdagi Abolitsionizm jamiyatlari … Read More

Abo (arabcha-jun mato)-erkaklarning uzun ustki kiyimi (kalta yengli, paxtasiz, avrasi jun yoki ip matoli). Qadimgi Sharqda uni ko’pincha qalandar va darvishlar kiygan. Abo Turkistoga islom dinining tarqalishi natijasida kirib kelgan. … Read More

Abdol (arabcha-o’rinbosarlar)-tasarruf ta’limotiga ko’ra, har zamondagi musulmonlar orasida yashaydigan yetmishta avliyoning biri. Abdollardan birontasi vafot etsa, o’rniga taqvodor musulmonlardan biri olinadi deyilgan.

Abver (nemischa Abwehr-mudofaa, qaytarish, Auslandnachrichtenund Abwehrant so’zidan)-fashistlar Germaniyasining razvedka va kontrazvedka organi (1919-1944). 1935-1944 yillarda F.V.Kanaris tomonidan boshqarilgan. 1944 yili Imperiya xavfsizligi bosh boshqarmasi tarkibiga kiritilgan.

Abbosiy-kumush pulning bir misqolligi. XVII asrda kumush pullarning og’irligi bir misqolga teng bo’lganini Abbosiy, yarim misqolga teng bo’lganini esa shohiy deb ataganlar. Balx bilan Movarounnahrda, asosan, yarim misqollik kumush tangalar … Read More

Abbatlik (lotincha abbatial)-qandaydi monaxlik ordeniga qarashli bo’lgan, barcha abbat yoki abbatissa boshqaradigan katolik monastiri. Yepiskopga, ba’zida esa bevosita papaga bo’ysungan. Ilk Abbatlik — Benedikt Abbatliki VI asrda Monte-Kassino (Italiya)da yuzaga … Read More

Abbat (lotincha (abbas, oromiy tilida abo-ota)-1) katolik cherkovida faxriy unvon, V asrdan boshlab faqat erkaklar monastirlari rahbarlariga berilgan va cherkov mansabdorlari unvoni hisoblangan. Ayollar monastirlari rahbari abbatissa deyilgan. X asrdan … Read More

Abak, abaka (yunoncha, abax, abakion, lotincha abacus-taxta, hisob taxtasi)-1) antik me’moriy orderlardagi kapital (ustun qoshi)ning yuqori qismini tashkil etuvchi toshtaxta. U antablementni ko’tarib turadi. Abak odatda, kvadrat shaklida, uning chekka … Read More

Ahamoniylar-miloddan avvalgi 558-330 yillarda Eronda hukmronlik qilgan sulola. Ahamoniylar sulolasiga miloddan avvalgi VIII asrda Elam yaqinidagi Parsa hududida yashagan qadimgi fors qabilalarining boshlig’i Ahamon asos solgan. Kir II davrida O’rta … Read More