Рубрика: D harfi

DIPLEURULA (Di… va Yunoncha pleura — tomon, yon) — ninaterililar va ichak bilan nafas oluvchilarning ikki tomonlama simmetriyali pelagik lichinkasi. Tanasi oval, orqa tomoni bo’rtiq, qorin tomoni botib kirgan. Tanasining … Read More

DIPIRAMIDA — umumiy asosga ega bo’lgan teng piramidalardan iborat kupyoklik. Dipiramida uchburchakli (trigonal), turtburchakli (tetragonal) va boshqalar bo’lishi mumkin. Tabiatdagi ba’zi kristallar Dipiramida shaklida buladi. Kristallarda romb, trigonal, tetragonal, geksagonal … Read More

DIPEPTIDLAR — ikki aminokislota qoldig’ining amid (peptid) bog’i (—so—NH—) orqali birikishidan xreil bulgan organik birikmalar. Dipeptidlar -200—300°da parchalanuvchi kristall moddalar. Suvda, suyultirilgan kislota va ishqorlarda yaxshi, organik erituvchilarda esa oz … Read More

DIOFANT TENGLAMALARI — ikki yoki undan ko’p noma’lum qatnashgan, koeffitsientlari butun sonlar bo’lgan algebraik tenglamalar; bunda butun yoki rasional sonlardan iborat yechimlari izlanadi. Birinchi darajali Diofant tenglamalarining umumiy nazariyasini 17-asrda … Read More

DIOFANT (taxminan 3-asr) — yunon matematigi. Aleksandriyada yashagan. «Arifmetika» nomli risolasining bir qismi (13 kitobdan 6 tasi) va ko’p burchakli sonlar haqidagi kitobining ba’zi qismlari bizgacha saqlangan. «Arifmetika»da Diofant, asosan, … Read More

DIOSKURIADA, Dioskuriya – qora dengiz qirg’og’idagi (hozirgi Suxumi shahri o’rnida) antik shahar. Miletlik yunonlar tomonidan miloddan avvalgi 6-asrda qurilgan. Dioskuriada Kavkaz qabilalari bilan tuz, qoramol, mum, bug’doy, qullar bilan yirik … Read More

DIORIT (Yunoncha diorizo — ajrataman, farq qilaman) — o’rta asosli (SiO2 55-65%) magmatik tog’jinsi. Aktsessor minerallardan apatit, tsirkon, ortit, turmalin, sfen qatnashadi. Kvarsli, kvarseiz, rogovaya obmankali, avgit va biotitli turlari … Read More

DIORAMA, diarama (dia… va Yunoncha horama — ko’rinish, manzara) — 1) maxsus yoritiladigan materialga ishlanadigan rasm, tasvir turi; 2) old qismiga turli narsalar, maketlar, odam shakllari qo’yilgan va orqa tomonda … Read More

DIOPTRIYA (Yunoncha dioptra — ichitashini ko’rish) — linzalar yoki sferik ko’zgular optik kuchining birliklar tizimiga kirmaydigan birligi; qisqacha D bilan belgilanadi. Dioptriyada ifodalangan optik kuch m larda ifodalangan bosh fokus … Read More

DIOPTRIMETR (dioptriya va … metr) — optik (ko’zoynakka ishlatiladigan) shishaning sindirish kuchini o’lchaydigan hamda astigmatik (tasvirni buzib ko’rsatadigan) ko’zoynak shishasining asosiy meridianlari o’rnini aniqlaydigan asbob. Sindirish kuchi dioptriya [D] da … Read More