Рубрика: D harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Direktoriya (lotincha directorium-boshqarma, rahbarlik)-oliy hokimiyatni maxsus jamoaviy shaklda amalga oshirish, boshqaruvning bir ko’rinishi: a) Ijro Direktoriyasi-Fransiya respublikasining 1795-1799 yillardagi hukumati. 5 a’zo (director)dan tashkil topgan. Hukumat yirik burjuaziya manfaatini himoya … Read More

Diram (forscha, arabcha-dirhamning aynan o’zi)-1) Buxoro xonligi, Eron va Iroqda og’irlik o’lchov birligi. O’rtacha vazni 3,235 grammga teng bo’lgan kumush tanga; 2) Buxoro xonligi, Eron, Iroq, Afg’oniston va Turkiyada pul … Read More

Diptix (yunoncha diptuchos-buklama, ikki buklangan)-1) qadimgi san’atda sirtiga mum surtilgan buklama yozuv taxtasi; 2) rangtasvir yoki bo’rtma tasvir ishlangan ikki tabaqali buklama taxta.

Dipter (yunoncha dipteros-ayni ma’nosi qo’sh qanotli)-Yunonistondagi ibodatxonaning bir turi. Atrofi ikki qator ustunli ayvon bilan o’ralgan to’g’ri burchakli katta xona (masalan, Efesdagi Artemida ibodatxonasi, miloddan avvalgi VI asr). Atama miloddan … Read More

Diplomatika (fransuzcha diplome, yunoncha diploma-ikkiga buklangan hujjat, diploo-ikkiga buklayman so’zidan)-tarixiy aktlarni, hujjatlarni o’rganuvchi yordamchi tarix fani. Diplomatika tarixiy manbashunoslikning maxsus bo’limi bo’lib, huquqiy qonunda belgilangan hujjatlarning mazmunini o’rganadi. Tarixiy manbashunoslikda … Read More

Diotsez (lotincha diocesis, yunoncha diokesis so’zidan)-1) dastlab Qadimgi Rimda miloddan avvalgi I asrdan shahar okrugini anglatgan atama; keyinchalik, printsipat davrida, provintsiya (eparxiya) ning bir qismi, Diokletian islohotlaridan so’ng (III asr … Read More

Dionisiya-Qadimgi Yunonistonda Dionis sharafiga uyushtirilgan bayram tantanalari. Tantanali marosimlar, dramaturglar va xor musobaqalari o’tkazilgan. Bosh bayram-Buyuk Dionisiyada miloddan avvalgi VI asrdan tragediyalar, miloddan avvalgi V asrdan komediyalar namoyish etilgan.

Dionis-yunon mifologiyasidagi uzumchilik hamda vinochilik xudosi. Zevs bilan fivalik malika Semelaning o’g’li. Dionis sharafiga bag’ishlangan bayramlar o’ta xushchaqchaqlik, kayf-safo bilan o’tgan.

Dinor (lotincha denarius-10 dan iborat, 10 dan tuzilgan)-qadimda musulmon mamlakatlarining oltin tangasi. Sharqda VII asrda birinchi bor zarb qilina boshlagan va 2,4 gramm oltindan iborat bo’lgan.

Diniy-ritsarlik ordenlari-XII-XIII asrlarda salib yurishlari davrida katolik cherkovi rahnamoligida tashkil etilgan harbiy-monaxlik tashkilotlari. Sharqda salibchilarning mulklarini himoy qilish va kengaytirish, shuningdek, Yevropada hududlarni ishg’ol etishni maqsad qilgan. Eng yirik ordenlar: … Read More