Inkvizisiya

Inkvizisiya (lot. inguisitio — qidi-ruv) — katolik cherkovining sud- ter-gov tashkiloti; 13-a.da bid’atchnlar- ta qarshi kurashish maqsadida tuzilgan. Rim papasiga bo’ysungan. I. zamindor- lar-cherkov mafkurasi va ular zulmiga qarshi kurashchilarni ta’qib qilgan. 1231 y.dan dominikanlar ordeni ixtiyo- rida bo’lgan. I. faoliyati shafqatsizligi b-n ajralib turgan. I. G’arbiy Evropaning bir qancha mamlakatlari, ayniqsa, Ispaniyada keng tarqaldi. Buyuk mutafakkirlar, olimlar J. Bruno, J. Vanininch I. yondirdi, g. Ga- liley va b. ta’qibga uchradi. 1452 y.dan Rimdagi Oliy I. tri-bunali I.ning oliy organi bo’lib qoldi. 16-a.da I. kon- trreformasiyaning asosiy qurollaridan biriga aylandi. 18— 19-a.lar davomida I. tugatildi. Uning vazifalari qisman Vatikanpyaph muqaddas kantselyariya kon- gregasiyasiga o’tdi. 1965 y.da bu tashki- lot diniy ta’limot Kongregasiyasi etib qayta tu-zildi.