Milliylik-millat ko'zgusi
DESTRUKTSIYA (lotincha destructio — parchalanish) — makromolekulalardagi kimyoviy boglarning uzilishi natijasida ularning polimerlanish darajasi yoki molekulyar massasining kamayishi bilan kechadigan jarayonlarning umumiy nomi. Kimyoviy bog’larning uzilish joyiga qarab Destruktsiya asosiy … Read More
DESTABILLASHTIRUVCHI TANLANISH — tanlanishning bir turi, xonakilashtirish jarayonida turning turg’un holatini o’zgartirishga olib keladigan tanlanish. Destabillashtiruvchi tanlanish tushunchasini rus biologi D. K. Belyayev (1970) domestikatsiya (xonakilashtirish)ning biologik asoslarini tadqiq qilish … Read More
DESIKATSIYA (de… va lotincha siccum — quruq, quritish, suvini qochirish) — ekinlarni o’sib turgan joyida dorilab quritish. Desikatsiya hosil yetilishini tezlashtirib, yig’im-terim ishlarini barvaqt tugallash maqsadida o’tkaziladi. Desikatsiya qilinganda o’simlikning … Read More
DESIKANTLAR (lotincha desicco — quritaman) — yetilishini tezlashtirish (5-7 sutka) va hosil yig’im-terimini osonlashtirish uchun o’simliklarni ildizi bilan quritishga, desikasiyaga mo’ljallangan kimyoviy moddalar. Pestisidlar guruhiga kiradi. Desikantlar o’simlik to’qimalarini suvsizlantiradi … Read More
DE SIKA (DE SIKA) VITTORIO (1901.7.7, Sora — 1974.13.11, Rim) — Italiya aktyori, rejissyor. Neorealizm asoschilaridan. Eng yaxshi filmlari: «velosiped o’g’rilari», «Umberto D.», «Kungaboqarlar», «kecha, bugun, ertaga», «Italyancha nikoh», «safarga … Read More
DESENSIBILIZATSIYA (de… va sensibilizatsiya) — organizmning yot (ko’pincha oqsil) moddalar (allergenlar), mikroblar va boshqalarga ortiq darajada sezgirligi (sensibilizatsiya)ni bartaraf qilish yoki kamaytirish. Organizmga unga yot bo’lgan oqsil yuborilganda maxsus modda … Read More
DESELEROMETR (de… va lotincha celero — tezlashtiraman va … metr) — transport mashinasining muayyan vaqt birligi mobaynida sekinlashuvi, ya’ni tezligi pasayishini o’lchaydigan inersion (inersiya hodisasiga asoslangan) asbob. Deselerometrda suyuqlik, mayatnik … Read More
DERYAYEV XIDIR (1905, Mari viloyati Egriguzar qishlog’i — 1987, Ashxabod) — Turkmenistan xalq yozuvchisi (1967). Turkmaniston Fanlar Akademiyasi muxbir a’zosi (1969). Toshkentdagi maorif instituti (1926) va O’rta Osiyo davlat universitetini … Read More
DERMOGRAFIZM (derma… va Yunoncha graphein — chizmoq) — teriga mexanik ta’sir ko’rsatilgan (chizib ko’rilgan) joydagi qon tomirlar reaktsiyasi. Bunda qizil yoki oq yo’l ko’zga tashlanadi. Dermografizm normal yoki patologik bo’ladi. … Read More
