MAYIB-MAJRUHLIK

MAYIB-MAJRUHLIK, mayriqlik — organizm tuzilishi va funk-tsiyalarining anormalligi. Tugma (irsiy) va shikastlanish oqibatida (no- irsiy) bul ad i. Homila organlari shak- llanayotgan davrla unga noxush omillar ta’sir etishi (mas, xrmilador aelnimg turli kasalliklar b-n ogrishi, Lori- larni pala-partish ichishi) natijasida tugma M.-m. kelib chikali. M.-m. «suyak surishi», ya’ni naeldannaelga o’tishi qam mumkin. Yaqin qarindoshlar o’rtasidagi nikoh, ichkilikka ruju qilish qam ir- siyatpi buzib, ba’zan M.-m.ka sabab bo’ladi. Ishlayotganda, ko’chada yoki uyda baxtsiz hodisa ro’y berganda ham kishi ba’zan umrbod mayibmajruhbo’lib qolishi mumkin. M-m.da gavdaming tashqi ko’rinishi qisman yoki butun- lay xunuk bo’ladi, mas, tsrining baliq terisiga o’xshashligi. oyoq-qo’lning rivojlanmay qolishi yoki butunlay bo’lmasligi, bo’yimning qiyshiqbo’lishi, ayrim organlar yoki qismlarning nor- malam ortiqrivojlanishi, ikkala oyoq qo’shilib ketib, baliq lumiga o’xshab qolishi (sirena), tabiiy teshiklar (mas, qizilo’ngach, me’da, tutri ichak va h.k.)mimg bskilib qolishi va b. Tayanch- harakat a’zolari M.-m.laridan suyaklar- ning tugma chiqishi, maymoqlik, qul va oyoq barmoqlarinimg kam yoki ortiq bo’lishi (polidaktiliya) yoki bir-biriga qo’shilib ketishi ko’proqkuzatilali. Yuzlagi M.-m.lardan aksariyat labning tirtiq, yoriqligi («quyon lab»), tamglay- ming yorikligi, yo’qligi («buri jag») uchraydi. M.-m. ichki a’zolarda ham kuza- tilali, tugma yurak poroklari, shuning- dek, qizilo’ngach, ms’da-ichakning haldam tashqari keng yoki tor bo’lishi, ichak- mimg bir qismi, orqa chiqaruv teshigi bo’lmasligi, o’t yo’llarining torayishi Pa h.k. hazm sistemasidagi M.-m.larga kiradi. Siydik tanosil sistemasining no-to’g’ri shakllanishi, ikkala buyrak- ning birlashib ketishi, ikkala yoki bitta moyak bo’lmasligi; o’pka bir bo’lagining yo’qligi yoki qo’shimcha o’pka bo’lishi M.-m. xillaridir. Gavda qismlari bir-biriga yopi- shib qolgan egizaklar ham majruh hisoblanadi, bunda goho bitta homila to’g’ri rivojlangan bo’lsa, ikkinchisi o’smay qolgan bo’ladi. Lekin to’g’ri ri- vojlangan egizaklar, mas, dumg’azasi birikib qolgan Siam egizaklarining uzoq vaqt yashaganlari kuzatilgan. M.-m., ko’pincha, operasiya yo’li b-n davolanadi. Ayniqsa, lab, jag’, tanglayi yoriq bola- larni hayotining dastlabki kunlaridayoq operasiya qilinadi va keyinchalik undan qolgan kosmetik nuqsonlar bartaraf eti- ladi. M.-m.ning oldini olish uchun ona- ning har xil kasalliklarga chalinishiga yo’l qo’ymaslik, u spirtli ichimliklarni ichmasligi, ayniqsa, homiladorlikning dastlabki davrida dorilarni pala-par- tish ichishdan saqlanish kerak. M.-m.ni teratologiya o’rganadi.