MEVALAR VA SABZAVOTLARNI SAQLASH

MEVALAR VA SABZAVOTLARNI SAQLASH — ho’l va sersuv Max- sulotlarni iste’mol etish yoki qayta ishlashga qadar saqlanishiga yordam be- radigan tadbirlar majmui. Etishtiril — gan mahsulotni nest-nobud qilmasdan va sifatini pasaytirmasdan saklash va undan foydalanish qadimdan inson ehtiyojlaridan biri bo’lgan. Saqlashni to’g’ri tashkil etish mahsulot sifati- ning uzok, vaqt buzilmasligini va no- budgarchilikning oldini olishni ta’- minlaydi. O’zbekistonda meva va sabza- votlarni saklashning eng kad. Usullari ko’mib yoki ilib saqlash, qoqi qilib quritish kabilar keng qo’llanilgan. M. va s s.dagi asosiy vazifa ularning Fi- zik va kimyoviy tarkibini, rangi, ta’- mi, oziqlik qiymati va b. xususiyatla- rini saqlab qolishdan iborat. M.va s. s.ni sakutshdagi asosiy qiyinchilik bu mahsulotlar tarkibida erkin holatdagi suvning ko’pligi b-n bog’liq. Harorat yuqori bo’lgan sharoitlarda bu narsa hujayra va to’qimalarning nafas olish, pishib etilish va qarish jarayonlarini faollashtiradi, bug’lanishni va pathogen mikroflora rivojlanishini kuchaytira- Di. TTTu sababli saqlashda saqlanadigan mahsulotlar va makroorganizmlar hayot faoliyatini susaytiradigan sharoit- lar yaratilishi kerak. Yig’imterimdan key-ingi dastlabki kunlarda sersuv mahsulotning nafas olishi kuchayadi. So’ngra, ayniqsa, meva va sabzavotlarni tez sovitilganda nafas olish jadalligi sekinlashadi. Saqlash jarayonida havo namligi pasayganda bug’lanish, nafas olish va patogen mikroorganizmlarning rivojlanishi kuchayadi. Nafas jadal- lashuviga omborxonalardagi havo tar- kibi ham ta’sir ko’rsatadi. Kislorod miqdorining kamayishi, karbonad angi- dridning ortishi meva, sabzavotlarning saqlash muddatini uzaytiradi. Kasalli- klar (chirish, mog’orlash va b.) keltirib chiqaradigan mikroorganizmlarning rivojlanishi katta mikdorda issiqlik ajralib chiqishiga va mahsulotlarning o’z-o’zidan qizib ketishiga sabab bo’ladi. Natijada mahsulotning ko’p qismi nobud bo’ladi. Meva va sabzavot omborlari, sovuqxonalar yangi xosil joylashi- dan oldin formalin yoki oltingu- gurt gazi b-n yuqumsizlantiriladi, yangi so’ndirilgan ohak b-n oklanadi, quritiladi, mahsulotlar saqlanadigan haroratga qadar sovutiladi. Olma, nok, asosan, ostiga qog’oz yozib (noklarni qog’ozga o’rab) joylangan yashchiklarda -0,5, -0° da va nisbiy namligi 90— 95%da saqlanadi. Kartoshka xonalarda erga qazilgan o’ralarda, faol shamollati- ladigan omborlarda devorli xirmonlar- da 3,5—5 m balandlikda, karam uyumlar- da, xandaklarda va turli doimiy ombor- larda, yashchiklarda saqlanadi. Harorat -3°, —g; havo namligi 70-75% dan oshmasligi kerak. Qo-Vun—tarvuzlarni xashakka joylab yoki osib +3°da 4 oyga yaqin saklash mumkin. Ad.: Mevasabzavotlarni saklash va dastlabki ishlov berish texnologiyasi, T., 2000. Dyachenko V. S, bolezni i vredi- teli ovotshey i kartofelya pri xranenii, 2 izd. M., 1985. Rixsivoy Jo’raev.