28 may kun tarixi

? BAYRAMLAR:

? Butunjahon ochlikka qarshi kurash kuni.
? Ayollar salomatligi uchun xalqaro harakat kuni.
? Mayonezning tug‘ilgan kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? Filippin – Davlat bayrog’i kuni.
?? AQSh – Koʻk turnalar kuni.
?? Ukraina – Jamoat politsiyasi xodimlari kuni.
?? Xorvatiya – Qurolli kuchlar kuni.
?? Belarus, ?? Qirg‘iziston, ??  Rossiya – Chegarachilar kuni.
?? Armaniston – Birinchi respublika kuni.
?? Nepal – Respublika kuni.
?? Efiopiya – Harbiy rejim qulagan kun.
?? Ozarbayjon – Respublika kuni.
?? Pokiston – Takbir kuni.

? VOQEALAR:

  • 1644 – Angliyadagi fuqarolar urushi paytida, 7-Derbi grafi Jeyms Stenli qo’mondonligi ostida qirol tarafdorlari Boltonni egallashdi, «Bolton qirg’ini» sodir bo‘ldi.
  • 1664 – Bostonda birinchi baptistlar jamiyati tashkil topdi.
  • 1742 – Londonda birinchi yopiq suzish havzasi (basseyn) qurildi.
  • 1756 – Fransiyada mayonez yaratildi.
  • 1812 – Rossiya-Turkiya o‘rtasida Buxarest sulhi izolandi. Dunay bo‘yi va Bessarabiya Rossiyaga o‘tdi.
  • 1830 – AQSh prezidenti Endryu Jekson hindularni ko‘chirish haqidagi Qonunga qo‘l qo‘ydi.
  • 1858 – Rus-xitoy Aygun shartnomasi imzolandi.
  • 1863 – Amerikada faqat qora tanli askarlardan iborat birinchi polk Bostonda tashkil etildi.
  • 1871 – Parij kommunasining tugatilishi.
  • 1900 – Oranj respublikasining Britaniya imperiyasiga qo‘shib olinishi.
  • 1900 – Moskvada bepul o‘quv kutubxonasi ochildi.
  • 1902 – Argentina va Chili May paktini imzolashdi.
  • 1905 – Susima jangida rus flotining yakson qilinishi.
  • 1918 – Armaniston mustaqilligini e’lon qildi.
  • 1918 – Ozarbayjon mustaqilligining e’lon qilinishi, Ozarbayjon Demokratik Respublikasi tashkil topishi.
  • 1918 – Lenin chegara qo‘riqlash xizmatini tuzish haqidagi dekretga imzo chekdi.
  • 1921 – RKP (b) X konferensiyasi «Yangi iqtisodiy siyosat» (NEP) kursini qabul qildi.
  • 1928 – «Chrysler» va «Dodge» avtomobil konsernlarining birlashishi.
  • 1952 – Gretsiyada ayollarga saylash huquqi berildi.
  • 1956 – Fransiya Hindistondagi sobiq fransuz mustamlakalarini Hindiston Ittifoqiga berdi.
  • 1957 – AQSh da gramofonga yozish Milliy akademiyasi tuzildi, mashhur “Gremm” mukofotini topshiradi.
  • 1961 – Londonda Xalqaro amnistiya tashkiloti tuzildi.
  • 1961 – «Orient Express» poezdining Parijdan Buxarestga so’nggi qatnovi; u 78 yil davomida harakat qildi.
  • 1964 – Falastinni ozod qilish Tashkiloti tuzildi.
  • 1976 – Moskvada Sovet Ittifoqi va AQSh o’rtasida tinch maqsadlarda yer osti yadroviy portlashlarini o‘tkazish to’g’risidagi bitim imzolandi.
  • 1987 – Mattias Rustning sport samolyoti Moskvadagi Qizil maydonga qo‘ndi.
  • 1993 – Monako va Eritriya BMT ga a’zo bo‘lishdi.
  • 1997 – Kiyevda Rossiya va Ukraina Qora dengiz flotini bo’lib olish bo’yicha hujjatlar to’plamini imzoladilar.
  • 1998 – Pokiston Belujiston viloyatida har biri 18 kiloton quvvatga ega bo’lgan 5 ta yadroviy zaryadni sinovdan o’tkazdi.
  • 2010 – G’arbiy Bengaliyada poyezdning relsdan chiqib ketishi oqibatida 148 kishi halok bo’ldi va 200 dan ortiq kishi jarohat oldi.
  • 2011 – Maltada referendum natijasida nikohdan ajralishga ruxsat berildi.
  • 2022 – UEFA Chempionlar Ligasi finali: «Real Madrid» «Liverpul»ni 1:0 hisobida mag’lub etib, tarixda 14-marta kubokni qo’lga kiritdi.

? TAVALLUDLAR:

  • 1524 – Salim II (1574) – Usmonlilar imperiyasining oʻn birinchi podshohi, Sulton Sulaymon I va Hurram Sultonning toʻrtinchi farzandi.
  • 1660 – Georg I (1727) – Buyuk Britaniya qiroli (1714-yildan), Ganoverlar sulolasining Britaniya taxtidagi birinchi vakili.
  • 1738 – Jozef Giloten (1814) – fransuz vrachi va siyosatchisi, gilotina uning nomiga qo‘yilgan.
  • 1740 – Fedot Shubin (1805) – rus haykaltaroshi, klassisizm vakili.
  • 1765 – Jan Batist Karte (1841) – taniqli fransuz virtuoz skripka ustasi, kompozitor.
  • 1779 – Tomas Mur (1852) – Ingliz romantik shoiri.
  • 1795 – Lambert Xitkok (1852) – amerikalik tadbirkor, dunyodagi birinchi mebel fabrikasining asoschisi.
  • 1807 – Jan Lui Rodolf Agassis (1873) – amerikalik tabiatshunos, muzlik davri konseptsiyasi muallifi.
  • 1838 – Nikolay Naumov (1901) – rus yozuvchisi.
  • 1853 – Karl Olof Larson (1919) – shved rassomi.
  • 1889 – Rixard Reti (1929) – chexiyalik shaxmatchi, grossmeyster.
  • 1908 – Yan Lankaster Fleming (1964) – ingliz yozuvchisi, Jeyms Bond haqidagi romanlar muallifi.
  • 1912 – Patrik Uayt (1990) – avstraliyalik yozuvchi, Nobel mukofoti sohibi.
  • 1925 – Ditrix Fisher-Diskau (2012) – nemis opera xonandasi (bariton).
  • 1931 – Kerroll Beyker – amerikalik aktrisa va 1960-yillarda machhur bo‘lgan.
  • 1941 – Abduxakim Turg’unov – Sport jurnalisti, sharhlovchi, Oʻzbekiston SSRda birinchi xizmat koʻrsatgan jurnalist.
  • 1942 – Stenli Ben Pruziner – amerikalik biokimyogar, Nobel mukofoti sohibi.
  • 1944 – Jan-Pyer Leo – fransuz kino aktyori.
  • 1944 – Sondra Lokk – amerikalik aktrisa, qo’shiqchi va rejissyor.
  • 1962 – Andrey Panin (2013) – teatr va kino aktyori.
  • 1964 – Jef Fenek – avstraliyalik bokschi, uch vazn toifasida jahon chempioni.
  • 1968 – Kayli Minoug – avstraliyalik estrada xonandasi.
  • 1971 – Yekaterina Gordeyeva – sovet va rus figurali uchish ustazi, 2 karra olimpiada, 3 karra Yevropa chempioni.
  • 1976 – Aleksey Nemov – rossiyalik gimnastika ustasi, 4 karra olimpiada chempioni.
  • 1985 – Keri Malligan – ingliz teatr va kino aktrisasi.
  • 1987 – Jessica Rot – amerikalik aktrisa.
  • 1994 – Mohira Abdullayeva – oʻzbektonlik bokschi, 81 kg dan ortiq vazn toifasida, Oʻzbekiston terma jamoasi aʼzosi.
  • 1999 – Kemeron Boys (2019) – amerikalik aktyor va raqqos.
  • 2001 – Izabela Vidovich – amerikalik teatr, kino va televideniye aktrisasi, ssenariynavis va kino prodyuseri.
  • 2003 – Nargiza Jumaniyozova – oʻzbek badiiy gimnastikachisi, milliy terma jamoa aʼzosi.