Sub’ektivizm

Sub’ektivizm – voqelikni sub’ektga qarab biladigan, ya’ni ong- ni birlamchi yaratilgan, boshqa hamma narsalar ongning shakli, mazmuni yoki uning ijodi mahsuli hisoblanadi deb izohlovchi qarash. S. tushunchasini De- kart joriy qilgan. J. Berkli idea- lizmi bunday S.ning eng keskin shakli hisoblanadi. Kantchilikni shu xildagi S.ning o’rtacha ko’rinishi deyish mumkin. Neopozitivizmning turli ko’rinishlari ham bir jihatdan shunday S.ga yaqin ke- ladi. S. so’zi tor ma’noda — intellek- tual haqiqatning, shuningdek, axloqiy va estetik qadriyatlarning sof sub’ek- tivligi, ularning mutlaq ahamiyat kasb etishini inkor qilish to’g’risidagi ta’- limotdir. Kamdankam hollarda bunday S. nazariyada solipsizmga, etikada esa — egoizmta olib keladi. Xususan, sofisp- glar va Kirena maktabi vakillari naza- riyada, gedonistlar — etikada, yangi davr (19-a.)da esa, xususan, Shtirner sub’ek- tivistlar bo’lgan edi.