Bo'lim: D harfi

DIVIDEND (lotincha dividendum — taqsimlanadigan narsa) — aktsiyadorlar jamiyati foydasidan aktsiya egasiga xar yili beriladigan va uning daromadiga aylangan qismi. Dividend miqdori aktsiyadorlar jamiyatining sof foydasi, aktsiyalar soni va qiymatiga … Read More

DIVERTISMENT (Fransuzcha divertissement — ko’ngil ochish) — 1) 17— 18-asrlarda drama (ba’zan opera, balet) spektakllarining qo’shimcha yoki yakuniy qismi. Odatda spektakl mazmuniga bog’liq bo’lmagan raqs va qo’shiqlar, hajviy-mutoyibali sahnalardan iborat. … Read More

DIVERTIKUL (lotincha diverticulum — yon yo’l) — kovak (naysimon) a’zolar devorining bo’rtib chiqishidan hosil bo’lgan xaltum, kovakli bo’rtma. Tug’ma yoki hayotda orttirilgan pulsion va trakiion, ya’ni me’da-ichak sistemasi ichida bosim … Read More

DIVERSIFIKATSIYA (lotincha diversificatio — o’zgarish, xilma-xil taraqqiyot) — korxona (birlashma) larning faoliyati sohalari va ishlab chiqaradigan mahsulotlari turning kengayishi, yangilanib turishi. Diversifikatsiya ishlab chiqarishda yuqori samaradorlikka erishish, iqtisodiy foyda olish, … Read More

DIVERGENTSIYA (lotincha divergere — farqlilik) — 1) biologiyada — evolyutsiya davomida organizm belgilarining farqlanib borishi. «Divergentsiy” tushunchasini Ch. Darvin tabiatda biologik turlardan tortib madaniy o’simliklarning navlari va uy hayvonlari zotlarining … Read More

DIVAYEV ABUBAKR AHMADJONOVICH (1855.7.12, Orenburg – 1933.5.2, Toshkent) — turkiyshunos, etnograf, folklorshunos. 1876 yilda Turkiston o’lkasiga tarjimon sifatida yuborilgan. Dastlab, Avliyoota uezdining uchastka nazoratchisi. Sirdaryo oblast general-gubernatori huzurida tarjimon va … Read More

DIB MUHAMMAD (1920.21.7, Tlemsen, Jazoir) — Jazoir yozuvchisi. Frantsuz tilida ijod qiladi. Vatanparvarlik ruhidagi «Jazoir» (1952-57) realistik trilogiyasida ijtimoiy va milliy ozodlik kurashchilari obrazi yaratilgan. «Qirol raqsi» (1968) va «Hobil» … Read More

DIAXRONIYA (dia… va Yunoncha chronos — vaqt, zamon) — til tizimining lingvistik tadqiqot manbai sifatidagi tarixiy taraqqiyoti, til taraqqiyotini vaqt nuqtai nazaridan o’rganish. Tilshunoslikda Diaxroniya tushunchasi sinxroniyata qarama-qarshi qo’yiladi. Diaxronik … Read More

DIAFRAGMA (Yunoncha diaphragma — to’siq) — 1) biror fizik sistemaning qismlarini ajratib turuvchi to’siq; 2) optikada — optik sistemalar (teleskop, mikroskop, spektroskop, kino va fotoapparatlar va boshqalar) da yorug’lik nuri … Read More

DIAFILM (dia… va film) — umumiy mavzu asosiga birlashtirilgan va kinoplyonkaga tushirilgan harakatsiz oq-qora yoki rangli fotografik tasvir. Diafilm filmoskop yoki tasvirni ekranga tushiradigan diaproektor orqali ko’riladi. Tasvir tovush bilan … Read More