Maymunlar

Maymunlar (Simia) – primapiar turkumiga mansub yuksak rivojlangan sut zmizuvchilar ksnja turkumi. Odam ham shu kenja turkumga kiradi. M. keng va tor burunli M. guruhiga bulinali. Keng burunli M. Markaziy va Jan. Ame- Rikada, tor burunli M. Osiyo va Afrika- da tarqalgan. Tor burunli M. martishka- lar va odamsimon M. oilasiga bo’linali. Olamsimon M.ga shimpanze, Gorilla, orangutan, gibbon kiradi. M. gavdasi- ning uz. 16 sm dan (o’ynoqi maymunlar) 2 m gacha (Gorilla). Vazii 400 g dan 200 kg gacha. Daraxtda va erda xayot kechira- Di. Ko’pchilik M. qo’l va oyog’ining bosh barmogi boshqa barmoqlariga qarama- qarshi joylashgan bo’lib, daraxtlar sho- xiga osilishga va buyumlarni ushlashga moslashgan. Barmoqlarida tirnoqlari bor; o’mrov Su-yagi rivojlangan. M.ning ko’rish, zshitish va tuygu organlari yaxshi rivojlangan, hidni yaxshi sezmaydi. Bosh miyasi nisbatan yirik, bosh miya kata yarim sharlari yuzasida burmalar ko’p. Kalla qutisi skeleti yuz skeletiga pis- batan yirik. Mimika muskullari yaxshi rivojlangan. Tishlarining tuzilishi, soni, joylashishi odamnikiga o’xshash. Lskin kurak tishlarining birmun- cha yirik uzunroq va liastemasi (tish oralig’i) bo’lishi b-n odamnikidan farq qiladi. Dumlari uzun (koat) yoki Rudi- ment holatda (odamsimon maymunlar). Keng burunli maymunlar dumi gajaksi- mon shaklda. Urgochilarining sut bezlari bir juft, ko’kragila joylashgan. M. gala bo’lib yashayli. Bo’gozlik davri 3-9 oy. 1-2 ta bola tugadi. Tutqinlikda ham ko’payadi. M., asosan, o’simlik va mevalar b-n oziqlanadi.