Muallif: Poyon Ravshanov
Respublika janubidagi eng qadimiy shajaraga ega bo’lgan Qarshi shahri Markaziy Osiyodagina emas, jahon tamaddunida o’ziga xos o’rin tutadi. Miloddan avvalgi IX-VIII asrlarda Keshk rudning o’rta oqimida vujudga kelgan manzil rivojga yuz burib, shahar tusini oladi va Naxshab deb ataladi. Naxshab tuprog’ida Eron, Yunon, Arab lashkarlarigina emas, turli-tuman madaniyatlar ham to’qnashadi.
Qarshi shahrining o’tmishdoshlari bo’lgan Naxshab, Nasa Sharq ilm-fanida mashhurlik kasb etib kelgan. Shaharning tarjimai holi ona-yurtimiz o’tmishida kechgan voqea-hodisalar uzviy bog’liq.
Istilolar oqibatida yo’qlikka yuz tutgan Naxshabdan so’ng Nasaf asosiy shahar sifatida qad rostlaydi. Shahar mo’g’ullar yagmosiga qadar Sharqning eng yirik madaniyat o’choqlaridan biri darajasiga ko’tariladi.
Qarshi shahrining mufassal tarixi
Kirish
Qadimiyatimiz o’rganilishi tarixidan
Voha madaniyati tarixi manbalari
Qo’lyozma manbalar
Yordamchi adabiyotlar
Milodgacha bo’lgan tarix
Qadimiy nufus
Bosqinchilar silsilasi
Eron tajovuzi
Yunon istilosi
Naxshab va Qang’ davlati
Navtoq
Qadim madaniyat izlari
Ibodatxona
Mahallalar
Hukmdor qasri
I-VII asrlarda tarixiy vaziyat
Naxshab arman manbalarida
Qovunchi madaniyati va Naxshab
Naxshab va kidariylar
Naxshab va turk xoqonligi
Naxshab qo’rg’oni
Naxshab qasri
“Naxshab” so’zi mohiyati
Naxshab libosi
Naxshab manzillari
Mudintepa
Zahoki Moron qal’asi
Oytug’di qal’asi
Bazda (Fazli) va Kazbi (Kasbi)
Kosontepa
Lag’mantepa
G’ubdin
Bobokenttepa
Sho’rtepa
Kojartepa
Xo’jalitepa
Poshtontepa
Kofirtepa
Obrontepa
Chavqaytepa
Polvontepa
Chorvoqtepa
Kultepa
Dag’aytepa
Namozgartepa
Talikurontepa
Teshiktepa
Yoztepa
Kindiklitepa
Qamashitepa
Sariqtepa
Shulliktepa
Idora usuli
Ijtimoiy tabaqalar
Tirikchilik manbalari
Hunarmandchilik. Dehqonchilik
Dinlar. Otashparastlik
Til va yozuv
San’at
Nasaf VII-IX asrlarda
“Oq kiyimlilar” yoxud Muqanna isyoni
Muqanna halokati
Nasaf X-XII asrlarda
Somoniylar saltanati
Muhammad Naxshabiy va Qarmatchilik
Nasaf hokimlari va qozilari
Nasaf Qoraxoniylar davrida
Nasaf Qoraxitoylar hukmronligi
Nasaf mahallalari va mavzi’lari
Shahar va qishloqlar hududlari
Nasaf yo’llari va darvozalari
Ijtimoiy hayot
Hunarmandchilik
Lola va anor-bahor va farovonlik ramzi
Madaniyat. Ilm-fan. Adabiyot
“Majlis tadris”
Alloma va ijodkor nasafiylar
Abul Xaris an-Nasafiy
Abu Usmon an-Nasafiy
Abdurahmon Kosoniy
Abul Abbos al-Mustag’fir an-Nasafiy
Najmuddin an-Nasafiy
Abu Makhul an-Nasafiy
Shahobiddin an-Nasafiy
Abul Mu’iyn an-Nasafiy
“Mohi Naxshab”
Nasaf mo’g’ullar istilosi davrida (XIII asr va XIV asr birinchi yarmi)
Movarounnahrni chulg’agan olov yoxud xalifa Nosir qutqusi
Ixtilof va xiyonat
Qirg’in va yovuzlik
Nasaf bosqini
Yakson etilgan qishloqlar
Qarshi
Kebekxon hokimiyati
Tarmashirinxon
Zanjirsaroy
Yovni qaqshatgan Qarshi qishi. Amir Qazog’on jasorati
Istibdod intihosi
Omonat ozodlik. Boshboshdoqlik
Iqtisodiyot va madaniyat
Badiiy ijod
Vatanning daho haloskori. Tug’luq Temur bosqini
Uch amir ittifoqi. Ikkinchi bosqin
Amir Temur va sarbadorlar
Amir Temur va amir Husayn
Amir Temur Qarshida
Kurash chorrahalari
Turkiston amiri
Markazlashgan davlat uchun kurash
Ulug’ saltanat
Zanjirsaroyda qishlovlar
Iqtisodiy hayot. Eng arzon non
Monas anhori
Madaniyat. Badiiy ijod
Mir Qarshiy
Mavlono Soyiliy
Shayboniylar hokimiyati
Qarshi qamali
Qarshi bosqini (“Zubdat al-asar” talqini)
Qarshi qirg’ini
Qarshi taloshi
Abdullaxon va Qarshi
Ijtimoiy-iqtisodiy ahvol
Madaniyat chizgilari
Me’morchilik obidalari
Qashqadaryo ko’prigi
Odina masjidi
Chaqar masjidi (1860)
Xonaqoh jome’ masjidi
Qarshi madrasalari
Shermuhammad madrasasi
Sharif Xo’ja madrasasi
Qilichboy madrasasi
Xo’ja Abdulaziz madrasasi
Bekmir Qozoq madrasasi
Abu Ubayda bin al-Jarroh
Hammom
Sardoba
Qarshi Ashtarxoniylar davrida
Sulola asoschisi
Mang’itiy hukmdorlar
Xorij tashriflari
Qarshi teraklari
Qalandarxona
Iqtisodiy va ijtimoiy hayot
Madaniyat lavhalari
Badiiy ijodiyot
Xattotlar
Chor Rossiyasi bosqini
Qarshida qarshilik harakati
Abdul Malik To’ra kurashi
Qarshi qal’asi
Qal’a xandagi
Qal’a devori
Qal’a darvozalari
Chorsu
Qal’a himoyasi
Registon
Qal’a masjid va madrasalari
Jilovxona
O’rda
To’pxona
Mahallalar
Qabristonlar
Sarbozxona
Qarshi bog’lari
Qarshi bozorlari. Yuqori bozor
Hunarmandchilik rastalari
Ipakchilik
To’qimachilik korxonalari
Tabobat
Qarshi tuzi
Badiiy ijod
Qarshi XX asr boshlari