Simfonik musiqa

Simfonik musiqa – asosan, simfonik orkestr ijrosiga muljallan- gan musiqa asarlari. Muhim janrlari: simfoniya, uvertyura, kontsert, simfonik syuita, simfonik poema, rapsodiya, fan- taziya. Simfonik orkestr paydo bulgungacha, 17-a.da va 18-a.ning 1-yarmida ommalash- gan turli raqs syuitalari, kontserto- Grosso cholg’u kontserti (ansamblorkestr kontserti), opera uvertyuralari orkestr musiqasining asosiy janrlari bo’lgan (ular fakat shartli ravishda S. m. ga ki- ritiladi). 18-a. oxirida simfonik or- kestr, yangi S. m. janrlari (birinchi na- vbatda simfoniya yaratilishi b-n) yuzaga keldi. Janr jihatidan S. m. fantaziya, kaprichchio, Poppuri, skerso, marsh, tur- li raqs musiqalari, shuningdek, opera, balet, spektakl va kinofilmlarga yozilgan musiqalar evaziga boyidi. S. m. rivojiga ko’p kompozitorlar o’z ulu- shini qo’shgan (Mangeym maktabi, Vena klassik maktabi vakillari, F. Shubert, F. List, M. Glinka, A. Dvorjak, P. Chay- kovskiy, N. RimskiyKorsakov, G. Maler, R. Shtraus, Ya. Sibelius, D. Shostakovich, A. Onegger, S. Prokofev, B. Martinu, I. Stravinskiy va b.). O’zbekistonda 1920 (V. Uspenskiy va b.) va 1930y.larda (V. Zolotaryov, R. Glier, S. Vasilenko va b.) yaratilgan ilk simfo- nik asarlar simfonik orkestr uchun qayta ishlangan xalq kuylari yoki ular asosida yozilgan syuita, poema, uvertyura va b. dan iborat bo’lgan. 1930y.larning 2-yarmida o’zbek kompozitorlaridan M. Burhonov, M. Ashrafiy, M. Leviev, shuningdek, A. Kozlovskiy, G. Mushel o’zlarining dastlabki sm. asarlarini yozdilar. Key- inchalik O’zbekistonda sm. ning barcha turlari rivoj togshi. M. Ashrafiy, D. Zokirov, S. Yudakov, R. Hamroev, B. Gi- Enko, ik. Akbarov, R. Vildanov, Sayfi Jalil, N. Zokirov, M. Tojiev, R. Abdul- laev, A. Latifzoda va b. Sm.ning turli janrlarida ijod qilishdi. Ad.: Yanovyanovskaya N ., Uzbekskaya simfonicheskaya muzika, T., 1979.