Sun’iy yo’ldosh

Sun’iy yo’ldosh – biror OS- mon jismi atrofida orbita bo’ylab harakatlanadigan kosmik apparat. Du- nyoda birinchi marta SSSRda er sun’iy yo’dtsoshi (esi) (1957), Quyosh (1959), oy (1966), Venera (1975) S. y.lari, AQSh da Mars S. y.lari (1971) uchirilgan. ESY ning minimal uchish bal. 140-150 km, maksimal uchish balandligi bir necha yuz ming km. Orbita bo’ylab aylanish davri 1,5 soatdan bir necha sutkagacha. Ekvator tekisligi yaqinidagi orbitada turuvchi ESY ekvatorial; er qutblari yaqinidan o’tuvchi orbitadagi ESY kutbiy; aylan- ma ekvatorial orbitaga chiqarilgan, er sirtidan 35800 km ga uzoklashtirilgan va er aylanishi yo’nalishi bo’yicha xa- rakatlanib, er aylanish yo’nalishiga mos keluvchi esi (er sirtidagi biror nuqtasida qo’zg’almasdek bo’lib tuyuladi) stasionar deb ataladi. ESY ning asosiy turi orbital kosmik kema xisoblanadi va orbital st-yadan ta’minlanadi.