9 may kun tarixi

Bugun 9-may – Fashizm ustidan qozonilgan g‘alabaning 79 yilligi.

? BAYRAMLAR:

?? BMT  — II Jahon urushi qurbonlari xotirasiga bag‘ishlangan xotirlash va totuvlik kunining ikkinchi kuni.
?? Yevropa Ittifoqi – Yevropa kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? O‘zbekiston — Xotira va qadrlash kuni.
?? Ozarbayjon, ?? Armaniston,?? Belarus, ?? Gruziya, ?? O‘zbekiston, ?? Qozog‘iston, ?? Qirg‘iziston, ?? Moldova, ?? Rossiya, ?? Tojikiston, ?? Chernogoriya, ?? Bosniya va Garsegovina – G‘alaba kuni.
?? Germaniya – Otalar kuni.
?? Daniya – Gelgoland jangi kuni.
?? Latviya – Ukrainadagi urush qurbonlarini xotirlash kuni.
?? Armaniston – Shushani ozod qilish kuni.
?? Jersi – Ozodlik kuni.
?? AQSh – Milliy uy fronti qahramonlari kuni.

? VOQEALAR:

  • mil. avv. 53 – Karr yonidagi jangda Krass qo‘shinlari parfiyaliklar tomonidan qirib tashlandi.
  • 1502 – Xristofor Kolumb Amerikaga o‘zining so’nggi, to’rtinchi safariga Kadisdan suzib ketdi.
  • 1712 – Tula qurolsozlik zavodiga asos solindi.
  • 1719 – Pyotr I Rossiya imperiyasidan Iezuit ordeni vakillarini quvib chiqarishni buyurdi.
  • 1886 – Coca-Cola yaratilgan ikkinchi taxminiy sana.
    -1901 – Melburnda Avstraliya parlamentining birinchi majlisi bo’ldi.
  • 1907 – Shu kuni amerikalik Anna Jarvis Qo’shma Shtatlarda onalar kunini bayram qilish bo’yicha milliy kampaniyasini boshladi.
  • 1911 – Rus olimi B. L. Rozing   Toshentda dunyodagi ilk televizion tajribalarni o‘tkazdi. 
  • 1913 – Fransiyada mashhur “Fantomas” filmi katta ekranlarga chiqdi.
  • 1920 – Ridz-Smigli armiyasining harbiy paradi.
  • 1927 – Avstraliya parlamenti yangi poytaxt – Kanberraga ko‘chib o‘tdi.
  • 1936 – Mussolini Efiooiyaning Italiyaga qo‘shib olinganini e’lon qildi.
  • 1946 – Rus davlat muzeyi ochildi.
  • 1950 – Yevropa koʻmir va poʻlat birlashmasi tashkil topdi.
  • 1955 – GFR NATO ga qabul qilindi.
  • 1967 – Muhammad Ali AQSh armiyasida xizmat qilishdan bosh tortgani uchun og‘ir vazndagi jahon chempioni titulidan mahrum bo‘ldi.
  • 1974 – Parij metropolitenining birinchi bo‘lagi ishga tushirildi.
  • 1996 – Poytaxtimizdagi Mustaqillik maydonida G‘alaba kuniga bag‘ishlagan tantanalar bo‘lib o‘tdi.
  • 1999 – O‘zbekistonda ilk bor ushbu kun Xotira va qadrlash kuni sifatida nishonlandi.
  • 2001 – Gana poytaxtida joylashgan stadiondagi tiqilinch natijasida 126 kishi halok bo’ldi.
  • 2011 – Lvovda G‘alaba kunini qizil bayroq bilan o‘tkazish tarafdorlari va unga qarshilar o‘rtasida to‘qnashuv sodir bo‘ldi.
  • 2018 – Keniyada to’g’on o‘pirilishi natijasida 48 kishi halok bo’ldi.

? TAVALLUDLAR:

  • 1746 – Gaspar Monj (1818) – fransuz matematigi, chizma geometriya asoschisi. 
  • 1837 – Adam Opel (1895) – nemis sanoatchisi, hozirda avtomobil ishlab chiqarich orqali mashhur bo‘lgan Opel GmbH kompaniyasining asoschisi.
  • 1874 – Govard Karyer (1939) – britaniyalik misrshunos-arxeolog, Tutanxamon maqbarasini topgan(1922).
  • 1883 – Xose Ortega-i-Gasset (1995 – ispan faylasufi va yozuvchisi.
  • 1924 – Bulat Okudjava (1997) – rus va sovet shoiri, bard, qo‘shiqlar muallifi, senariychi.
    1927 – Manfred Eygen (2019) – nemis fizik-kimyogari, Nobel mukofoti sohibi. (1967).
  • 1936 – Albert Finni (2019) – “Sharqiy ekspressdagi qotillik” filmi rejissyori. 
    1940 – Jeyms Bruks – amerikalik kinorejissyor, ssenariy muallifi, prodyuser.
  • 1967 – Fyodor Bondarchuk – taniqli rus aktyori va rejissyori.
  • 1972 – Daniela Silivash – ruminiyalik gimnastikachi, uch karra Olimpiya chempioni (1988), ko’p marta jahon va Yevropa chempioni.
  • 1980 – Grant Xekket – avstraliyalik suzuvchi, uch marta olimpiada, 17 marta jahon chempioni.
  • 1986 – Greys Gammer – amerikalik teatr, kino va televidenie aktrisasi.
  • 1987 – Alesa Kacher – belaruslik aktrisa, model, teleboshlovchi.
  • 1996 – Meri Mauser – amerikalik kino va televideniye aktrisasi.