Bo'lim: CH harfi

CHAG’DAVUL, changdovul (mo’g’ulcha — chag’daul, chag’duul) — 1) Chingiziylar, Temuriylar armiyasida qo’shinning ortarergard qismi. Unga shahzodalar va tajribali lashkarboshilar qo’mondonlik qilgan; 2) qo’shinning ort (arergard) qismi qo’mondoni. Xiva xonligida otliq … Read More

CHAQNOVCHI YULDUZLAR – ravshanligi qisqa vaqt ichida ming va hatto million marta ortib, asta-sekin eski holiga qaytuvchi yulduzlar. Mo’tadil holatida Chaqnovchi yulduzlar ancha xira bo’lib, ko’zga uncha ko’rinmaydi. Ular chaqnaganda … Read More

CHAQMOQ — atmosferada yuz beradigan uchqunli elektr razryadi. Bulutlar bilan bulutlar orasida yoki bulutlar bilan yer orasida hosil bo’ladi. Chaqmoq hosil qiluvchi momaqaldiroq bulutining elektr zaryadlari 10-100 kl bo’lib, unga … Read More

CHAQIQ JINSLAR – cho’kindi tog’ jinslari; turli tog’ jinslari (magmatik, metamorfik yoki cho’kindi tog’jinslari) hamda minerallar (kvars, dala shpatlari, slyudalar, ba’zan glaukonit, vulkan shishasi va boshqalar) bo’laklari, parchalaridan tashkil topgan. … Read More

CHAQIRIM (chaqirmoq so’zidan) — qadimgi uzunlik o’lchov birligi. Qadimdan O’rta Osiyoda katta masofalarni o’lchash uchun qo’llanib kelingan. Qiymati 1200 qadamga teng. Agar bir qadam o’rtacha 0,75 metr ekanligi hisobga olinsa, … Read More

CHAQILIKALON — Zarafshon tizmasining g’arbiy qismidagi tog’ tizmasi. Sharqda Zarafshon daryosining chap irmog’i (Mag’iyondaryo)dan boshlanib, g’arbga Taxtaqoracha dovonigacha taxminan 70-75 kilometrga cho’zilgan. Eni 15-20 kilometr. Balandligi 2000-2500 metr. Eng baland … Read More

CHAQAR MASJIDI — Marg’ilondagi me’moriy yodgorlik (1911); xonaqoh, ayvon va xo’jalik binolaridan iborat bo’lgan. Bizgacha binoning ayvon qismi saqlangan. Ayvonning uch tomoni yopiq, shifti to’sinlar yordamida to’g’ri to’rtburchaklarga bo’linib, ularning … Read More

CHAQALOQLARNING GEMOLITIK KASALLIGI — chaqaloqlarda og’ir kechadigan kasallik. Ona va homila qon gruppalarining turli sistemalar, ko’pincha rezusfaktor bo’yicha mos kelmasligi. Qonda rezusfaktorning bor-yo’qligiga qarab, u rezusmusbat yoki rezusmanfiy deb belgilanadi. … Read More

CHAQA, chaqa pul — qiymati past bo’lgan metall tangalar; mayda to’lovlar, yirik pul belgilarini maydalash, qog’oz pullardan qaytim berish uchun qo’llaniladi. Jahon mamlakatlarida Chaqaning eng kichik qiymati amaldagi milliy valyuta … Read More

CHASHNACHILIK (fors-tojikcha chashoni — tatib ko’rish, edirish) — uzum, vino, oziq-ovqat mahsulotlari yoki o’simlik xom ashyosi sifatini organoleptik usulda — ko’rish, hidlash, ta’m bilish, eshitish a’zolari orqali aniqlash. Vinochilikda vinoning … Read More