CHERSKIY TIZMASI

CHERSKIY TIZMASI (Cherskiy tog’ zanjiri) — Rossiya Federatsiyasining shimoli sharqidagi tog’lar (Saxa Respublikasi va Magadan viloyati). Shimoli g’arbdan sharq janubi sharqqa 1600 kilometr cho’zilgan. Cherskiy tizmasining g’arbiy qismida Xadaranya tizmasi (eng baland joyi 2185 metr), Tasxayaxtax (2356 metr), Chemalginskiy (2547 metr), Kurunda (1919 metr), Dogdo (2272 metr), Chibagalaxskiy (2449 metr), Borong (2681 metr), Silyapskiy (2703 metr) tizmalari joylashgan; Indigirka daryosi havzasi va Kolimaning bosh tomonida Ulaxanchistay tizmasi (eng baland joyi G’alaba tog’i — 3147 metr) va Cherge tizmasi (2332 metr) bor. Cherskiy tizmasi mezozoy burmalanishida hosil bo’lgan va paleozoyning kuchli dislokatsiyaga uchragan va metamorfozlashgan karbonat jinslaridan, chekkalari esa dengiz va quruqlik yotqiziqlaridan tuzilgan, ko’pgina joylarda bu jinslarni qalin granit intruziyalari va boshqa magmatik nordon jinslar yorib chiqqan. Cherskiy tizmasi o’rtacha balandlikdagi tog’lardir. Umumiy maydoni 157 kilometr kvadratga yaqin bo’lgan 350 dan ziyod muzlik bor. Iqlimi qattiq sovuq, keskin kontinental. Yanvarning o’rtacha temperaturasi — 34°dan — 40°gacha (pastliklarda — 55°, -60°). Yozi qisqa va salqin. Iyulning o’rtacha temperaturasi 3°dan (baland tog’larda) 12°-13° gacha. Yillik yog’in 300 dan 600-700 millimetrgacha. To’ngib yotgan yerlar bor. Daryo vodiysida terak, shimol yon bag’rida tilog’och o’sadi. Hududining ko’p qismi baland tog’ mintaqasi o’simliklari bilan qoplangan; cho’qqilari sovuq Toshloq tog’ cho’lidan iborat. Foydali qazilmalardan oltin, qalay, toshko’mir konlari bor. Cherskiy tizmasi rus geologi va geografi, Sharqiy Sibirning tadqiqotchisi I.D. Cherskiy nomi bilan atalgan.