Sheele Karl Vilgelm

Sheele Karl Vilgelm (1742.9.12, Shtralzund, Germaniya — 1786.21.5, Chyo- Ping) — shved kimyogari. Shvetsiya Fanlar Akademiyasi a’zosi (1775). 1756— 65 yillarda Gyoteborgdagi dorixonada ishlab, kimyoni mustaqil o’rgangan. Malmyo (176567), Stokgolm (176869), Upsal (1770-74), Chyoping (1775-86) dorixonalarida ishlagan. Fridrix II taklif qilgan Berlin universiteti kimyo professori lavozimini rad etgan. Ilmiy ishlari kimyoning ko’pgina sohalarini o’z ichiga oladi. Umrining oxirigacha flogiston nazariyasi tarafdori bo’lgan. Fosfor olish usulini taklif etgan (1769), kislorodni aniqlagan va ftorid kislota olgan (1771), erkin holdagi xlor, marganes va bariy (P) oksidni ajratib olgan (1774), vodorod arsenid va arsenat kislotani (1775), molibden va volframni kashf etgan. 18-asrda ma’lum bo’lgan organik birikmalarning yarmidan ortig’ini, jumladan, vino kislotani (1769), sut kislotani (1780), siydik kislotani (1776), tsianur, benzoy kislotani sintez qilgan. «Efir» terminiga aniqlik kiritgan, efirlar olish usullarini, zaytun moyi gidrolizi mahsulotlarida gliserinni kashf etgan. Ilk bor shovul, limon (1784), olma (1785), pirogallol (1786) kislotalarini olish usullarini topgan. Sheelit minerali nomi Sheelening sharafiga qo’yilgan.