5 dekabr kun tarixi

? BAYRAMLAR:

?? BMT – Iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish uchun xalqaro ko’ngillilar kuni
?? Butunjahon tuproq kuni
? Butunjahon Trick Shot kuni

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? Surinam – Bolalar kuni.
?? Rossiya – Ko’ngillilar kuni.
?? Gaiti, ?? Dominikan – Kashfiyot kuni.
?? Rossiya – Moskva jangi kuni.
?? Ukraina – Statistika kuni.
?? Tailand – Milliy kun, Otalar kuni.
?? Germaniya, Avstriya – Krampus tuni.
?? Kuba – Quruvchilar kuni.

? VOQEALAR:

  • 1349 – Nyurenbergda ommaviy yahudiylarni kaltaklash sodir etildi.
  • 1456 – Zilzila tufayli Neapol vayron bo‘ldi 35 ming qurbon.
  • 1484 – Papa Innokentiy VIII jodugarlarni ovlashni boshlab bergan bullani e’lon qildi.
  • 1492 – Xristofor Kolumb Gaiti oroliga kelib tushdi.
  • 1714 – Pyotr I muqaddas shahid Ketrin ordenini ta’sis etdi.
  • 1812 – Napoleon I Rossiyada armiyasini qoldirib, Parijga jo’nab ketdi.
  • 1830 – Gektor Berliozning «Fantastik simfoniyasi» birinchi marotaba ijro etildi.
  • 1894 – Reyxstag binosi qurib bitkazildi.
  • 1919 – Serbiya, Xorvatiya va Sloveniya Qirolligi (kelajakda Yugoslaviya) Avstriya va Bolgariya bilan tinchlik shartnomalari tuzishga rozi bo’ldi.
  • 1924 – Palexning eski rus qishlog’ida Palex san’at ustaxonalari tashkil etildi.
  • 1929 – Tojikiston SSR tashkil topdi.
  • 1936 – SSSRda Stalin Konstitutsiyasi qabul qilindi.
  • 1937 – Yaponiya qo’shinlari Xitoyning Nankin shahrini egallab olishdi.
  • 1941 – Ulug’ ‘Vatan urushi paytida, Moskva yaqinida Sovet qo’shinlarining qarshi hujumi.
  • 1952 – Londonda Ulkan smog boshlanib, minglab inglizlarning hayotiga zomin bo’ldi.
  • 1957 – Leningradda dunyoda birinchi “Lenin” atom muzyorari suvga tushirildi.
  • 1967 – Vetnam urushi: Dakshondagi ommaviy qirg‘in, 250 kushi o‘ldirildi.
  • 1994 – Budapesht memorandumi imzolandi.
  • 2003 – Kislovodsk – Mineralniye Vodiy poyezdi vagonida terrorchilik xuruji sodir bo’ldi.
  • 2020 – Yaponiyaning “Hayabusa-2” zondi Ryugu asteroididan tuproq namunalarini Yerga yetkazdi.

? TAVALLUDLAR:

  • 1782 – Martin Van Buren (1862) – AQShning 8-Prezidenti (1837–1841), amerikalik siyosatchi va davlat arbobi.
  • 1803 – Fedor Tyutchev (1873) – rus shoiri, diplomat, konservativ publisist.
  • 1820 – Afanasiy Fet (1892) – rus shoiri, tarjimon, memuarist.
  • 1861 – Armando Diaz (1928) – Italiya harbiy rahbari, Italiya marshali.
  • 1861 – Konstantin Korovin (1939) – rus rassomi va teatr rassomi.
  • 1890 – Frits Lang (1976) – nemis kinorejissori.
  • 1896 – Carl Ferdinand Cori (1987) – amerikalik biokimyogar, Nobel mukofoti sohibi (1947).
  • 1901 – Verner Geyzenberg (1976) – nemis fizigi, kvant mexanikasi asoschilaridan biri, Nobel mukofoti sohibi (1932).
  • 1901 – Uolt Disney (1966) – amerikalik animatsion film rejissyori, prodyuser, rassom.
  • 1903 – Sesil Frank Pauell (1969) – ingliz fizigi, Nobel mukofoti sohibi (1950).
  • 1910 – Soyib Xo’jayev (1982) – teatr va kino aktyori, O’zbekiston xalq artisti.
  • 1916 – Bashorat Mirboboyeva (2010) – birinchi oʻzbek ayol parashyutchisi va birinchi oʻzbek ayol parovoz mashinisti.
    Kun tarixi kanalidan olindi
  • 1922 – Nosir Ahmedov – anatom, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1990).
  • 1928 – Musayev Joʻra (2014) – genetik olim, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1980).
  • 1940 – Mahkamov Maxmudov – yozuvchi, publisist, tarjimon.
  • 1945 – Nina Ruslanova (2021) – sovet va rus teatr va kino aktrisasi, Rossiya xalq artisti.
  • 1962 – Yoʻldoshev Nigʻmatilla – Oʻzbekiston Respublikasi Bosh prokurori (2019-yildan).
  • 1963 – Garri Kasparov – O‘zarbayjonlik (SSSR) xalqaro grossmeyster.
  • 1966 – Patrisiya Kaas – fransuz pop qo’shiqchisi va aktrisasi.
  • 1970 – Saba Tümer – turkiyalik teleboshlovchi va jurnalist.
  • 1979 – Rustam Qosimjonov – shaxmatchi, Xalqaro grosmeytser, sobiq jahon chempioni.
  • 1995 – Keytlin Osmond – kanadalik figurali uchuvchi, jahon (2018) va olimpiya (2018) chempioni.