Bo'lim: A harfi

AMIR BURUNDUQ MAQBARASI, Burunduq maqbarasi — Samarqanddagi me’moriy yodgorlik (14-asr oxiri). Amir Temurning qo’shin boshlig’i Amir burunduk qabri ustiga qurilgan. Shohizinda ansambli tarkibidagi bir xonali, peshtoqli, qo’sh qavat gumbazli bino. … Read More

AMIR AL-MO’MININ (arabmo’minlar amiri) — ilk Islom davridagi xalifalarning unvoni. Islom ta’limotida Muhammad (sav) oxirgi payg’ambar, xalifalar esa payg’ambarning o’rinbosarlari hisoblanadi. Diniy, dunyoviy va harbiy hokimiyat ularning qo’llarida jamlangan. Bu … Read More

AMIR ALI AKBAR Samarqandiy, Qutbul aqtob (16- asr) — o’zbek sozanda-bastakori. «Ilmi odob», «ilmi axloq» singari asarlar yozgan, juda ko’p savt va naqshlarni bastalagan. Murabbiy sifatida esa u Mahzumzodai Xorazmiy, … Read More

AMIR ABDULLOH (17-asr) – tarixchi olim. Amir Abdulloh ashtarxoniy shahzodalardan Iskandar sultonning topshirig’i bilan «Jomeat-tavorix»ningbirqismibo’lgan «Tarixi G’ozoniy» asarini fors tilidan turkiy tilga tarjima qilgan. Tarjima jarayonida asarni qisqartirib, buning hisobiga … Read More

AMIR (Arab. — amr qiluvchi, boshliq, hokim) — lashkarboshi, hokim, bek. Arab xalifaligining dastlabki xalifalari va umaviylar davrida alohida qo’shin qo’mondonlari Amir deb atalib, ular odatda zabt etilgan viloyatlarga noib … Read More

AMINOQANDLAR, aminodezoksiqandlar — molekulasidagi bir yoki bir necha gidroksil guruhlar (aldozalardagi yarimasetil yoki ketozalardagi yarimketaldan tashqari) o’rniga almashingan yoki almashinmagan aminoguruhlar kiritilgan monosaxaridlar. Aminoqandlar qaytaruvchilar bo’lib, qandlarga xos reaktsiyalarga kirishadi, … Read More

AMINOFENOLLAR, aminogidroksibenzollar, gidroksianilinlar — organik birikmalar. Aminofenollar mfoter birikmalar bo’lib, kislota va ishqorlar bilan reaktsiyaga kirishib, tuz hosil qiladi. Uch xil izomeri bor. o- Aminofenollar, suyuqlanish temperaturasi 174°, m- Aminofenollar, … Read More

AMINOSPIRTLAR, aminoalkogollar, alkanolaminlar, gidroksilaminlar — tarkibida amino va oksiguruhlari bo’lgan alifatik birikmalar. Kuchsiz asos xossalariga ega bo’lgan moysimon suyuqliklar. Sanoatda Aminospirtlar enoksibirikmalarni ammiak yoki aminlar yordamida aminlash. Aminospirtlar etanolamin, kir … Read More

AMINOPLASTLAR, karbamid plastiklar — sintetik smolalar asosida tayyorlangan plastmassalar. Aminoplastlar formaldegid bilan aminoguruhli organik birikmalarning polikondensatlanishi natijasida hosil bo’ladi. Aminoplastlar olishda to’ldiruvchi sifatida boshqa materiallar, masalan, yog’och qipig’i, tsellyuloza ishlatiladi. … Read More

AMINOMOY KISLOTA – tarkibida karboksil va aminoguruh bo’lgan organik kislota. Aminomoy kislota yuqori temperaturalarda suyuqlanuvchan kristall modda. Suvda yaxshi eriydi, spirtda erimaydi. a – va r- Aminomoy kislota. optik faoldir. … Read More