Bo'lim: A harfi

ARIQ OQSOQSHI – Turkistonda 19-asrning 2-yarmida daryodan boshlangan bosh ariqlarni boshqaruvchi mirob. Ariq oqsoqshi qo’l ostidagi ariqlar bir nechta tumanlarni sug’organ. U shu ariqlarni nazorat qilib turish va dehqonlarni suv … Read More

ARIQ (ayiriq so’zidan) — sug’orish shoxobchalarining Turkistonda ishlatiladigan mahalliy nomi. Qadimdan har bir Ariq sug’oriladigan voha, kesib o’tadigan maydon, shahar, qishloqlar yoki uni ochgan kishi nomi bilan atalgan. Katta Ariq … Read More

ARIYA (italyancha aria) —opera, oratoriya yoki kantatapat tugallangan lavha. Odatda orkestr jo’rligida xonanda tomonidan ijro etiladi. Opera dramaturgiyasida dramadagi monologga teng keladi. Qo’shiq va romansga nisbatan birmuncha murakkab, ko’p qismdan … Read More

ARIEL — uran sayyorasining yo’ldoshi, diametri 600 kilometrga yaqin. Sayyoradan uzoqligi 191800 kilometr. Arielning orbita tekisligi uran orbita tekisligiga deyarli tik, uning atrofini 2,5 sutkada bir marta aylanib chiqadi.

ARIXO’RLAR (Pernis) — yirtqich qushlar turkumining qarchig’aysimonlar oilasiga mansub urug’ning nomi. Ularning ikki turi bulib, Yevropa va Osiyoda tarqalgan. Arixo’rlar qishlash uchun Afrika va Osiyoning Janubga uchib ketadi. O’zbekistonda bitta … Read More

ARIFMOMETR (Yunoncha arithmos — son va metreo — o’lchayman) — to’rt arifmetik amal bajariladigan hisoblash mashinasi. Arifmetik hisoblash mashinasi birinchi marta frantsuz olimi B. Paskal tomonidan 1641 yilda yaratildi. 1790 … Read More

ARIFMETIKA (lotincha arithmos — son) — sonlar va sonli to’plamlarda berilgan amallar (qo’shish, ayirish, ko’paytirish va bo’lish) ni o’rganuvchi fan. Sonlar yordamida beriladigan misol va masalalar o’ziga xos sodda usullarda … Read More

ARIFMETIK QATOR (t tartibli) – tartibli ko’pxad ning o’zgaruvchi x ga butun, musbat qiymatlar berilganda oladigan qiymatlari ketma-ketligi. Har xil tartibli Arifmetik qatorlar har xil sonlar qatorlari hosil qiladi. 1 … Read More

ARIFMETIK UCHBURCHAK – binomial koeffisientlardan iborat sonlarning uchburchakli jadvali. Yon tomonlarida birliklar turadi, undagi har bir sonni shu son ustida turgan ikkita sonni qo’shib hosil etiladi. Arifmetik uchburchak Paskalning «Arifmetik … Read More

ARIFMETIK PROGRESSIYA – ikkinchisidan boshlab har bir son o’zidan oldingi songa shu qator uchun uzgarmas bir son d ni qo’shishdan hosil bo’ladigan sonlar qatori.