Bo'lim: Bilasizmi?

Mikroskop so’zining kelib chiqishi yunonchadir: bu so’zning birinchi qismi — «kichik», «mitti» ma’nosini anglatsa, ikkinchi qismi — «kuzatuvchi» ma’nosini beradi. Mikroskop, shunday qilib, qandaydir o’ta kichik narsani ko’zatmoq demakdir. Mikroskopni … Read More

Ayrim yengil narsalar suv yuziga qalqib chiqishini kuzatgansiz, sharlar ham xuddi shunday sabablarga ko’ra havoga parvoz qiladi. Ya’ni sharlar havoda shuning uchun ham uchadiki, ularning ichi havodan yengil bo’lgan gazlar … Read More

Toza xlor — gaz hisoblanadi. Xlor — eng zaharli va, ayni paytda, eng foydali gazlardan biri! Tabiatda xlor xilma-xil birikmalar tarkibiga kiradi, masalan, xlorni kundalik osh tuzi tarkibida uchratishimiz mumkin … Read More

Biz shaharlarning bosh ko’chalari bo’ylab tunda yurganimizda ko’zimiz binolar peshtoqidagi rang-barang lampochkalar va reklama peshyozuvlariga tushadi. Biz ularni neon chiroqlari deb ataymiz. Biroq ularning hammasi ham neon gazlari bilan yondirilmaydi. … Read More

Biz gohida «uningsiz insonning yashashi mumkin emas» deb, u yoki bu narsalar to’g’risida yozilganini o’qib qolamiz. Lekin inson chindan-da «uningsiz» yashay olmaydigan narsa — bu, kisloroddir. Inson kislorodsiz atigi bir … Read More

Ammiak — o’tkir hidli rangsiz gazdir. Ammiak bilan uzoq nafas olish o’limga olib keladi. «Ammiak» iborasi Misrdagi Ammon Yupiteri ibodatxonasi yonida topilgan «ammoniy xlorid» degan kimyoviy birikmadan olingan. Sof ammiakni … Read More

Barcha tirik jonzotlar azotga ehtiyoj sezadi, chunki azot o’simlik, odamzot va hayvonlar organizmida muhim rol o’ynaydi. Azot inson tanasi uchun qurilish materiallar bo’lib xizmat qiluvchi oqsillar tarkibiga kiradi. Bu moddalarsiz … Read More

Karbonat angidrid — gazsimon holatda mavjud bo’lgan modda. Agar biroz sovutilsa, uning tarkibi qattiqlashadi. Havoning tarkibida biroz miqdorda karbonat angidrid bor, ya’ni 2560 litr havoda deyarli 1 litr karbonat angidrid … Read More

Uglerod har bir tirik mavjudot hayoti uchun g’oyatda zarur elementdir. Yerda mavjud bo’lgan barcha moddiy narsa-ashyolar tarkibida bir foizdan kamroq miqdorda bo’lsa-da uglerod uchraydi, biroq uglerod — tirikmi-o’likmi — har … Read More

Geliyning kashf etilishi ilmiy sarguzasht asarga o’xshaydi. 1886 yilda ingliz olimi Norman Lokiyer «spektroskop» asbobi yordamida Quyoshni o’rganayotgan edi. Bu asbob har bir elementning alohida mavjud bo’lishni aniйlashga imkon beradi, … Read More