Bo'lim: D harfiga oid fuqarolik jamiyatiga oid ensiklopedik atamalar

DESPOTIYA (grek. despoteia – cheklanmagan hokimiyat) — hech qanday qonunlar bilan cheklanmagan, zo’ravonlikka asoslangan mustabid hokimiyat shakli. Yakka shaxs hukmronligiga asoslangan siyosiy tuzum shakli. Despotik hokimiyat, odatda, zo’ravonlik, bosib olish, … Read More

DEPUTATLARNING FRAKSIYALARI, BLOKLARI VA GURUHLARI — deputatlarning o’zaro kelishuv asosida tashkil topgan birlashmalari. Deputatlar siyosiy qarashlari, kasbi, qiziqishlari bo’yicha rasmiy fraksiyalar, bloklar, doimiy va muvaqqat deputatlar guruhlariga birlashishlari mumkin. O’zbekistan … Read More

DEPUTAT SO’ROVI (interpellyasiya) — parlament deputatining hukumatdan yoki ayrim vazirdan hukumatning umumiy siyosati masalalari bo’yicha yoki muayyan tadbirlar bo’yicha rasmiy tushuntirishni talab qilish huquqi. O’zbekistan Respublikasida barcha tizimdagi deputatlar tegishli … Read More

DEMOKRATIK TRANZIT — avtoritar siyosiy tizim doirasida demokratiyaga o’tishdir. Bunda avtoritar siyosiy tartibotlar demokratiyaga o’tishning bir qator muhim omilariga va institutlariga ega bo’ladilar. Jumladan, avtoritarizmda iqtisod bozor munosabatlariga asoslangan, mulkchilikning … Read More

DEMOKRATIK TADBIRLAR — saylovlar, saylangan mansabdor shaxslarning hisobotliligi, vakillarni chaqirib olish, qonun loyihalari va boshqa xujjatlarni umumxalq muhokamasi, referendumlar, so’rovlar, namoyishlar, yig’ilishlar, s‘yezdlar, chet el tashriflari va h.k. xalqning davlat … Read More

DEMILITARIZATSIYA (de… va lot. militaris – harbiy) — xalqaro huquqda biror xalqaro shartnomaga binoan muayyan hududdagi harbiy istehkomlar va inshootlarni yo’qotish hamda shu hududda harbiy bazalar va qurolli kuchlar saqlashni … Read More

DEMARSH (fr. demarche – chiqish) — bir davlat hukumati, tashqi ishlar mahkamasi yoki diplomatik vakilining biron-bir masala bo’yicha boshqa davlatga noroziligi, iltimosi, taklifi yoki ogohlantirishi. Nota, ultimatum, memorandum, bayonet va … Read More

DEPORTATSIYA (lot. deportatio – badarg’a, surgun qilish) — jinoiy yoki ma‘muriy jazo chorasi sifatida davlatdan majburan chiqarib yuborish, haydash. «Deportatsiya» termini Fransiya jinoyat qonunchiligiga ko’ra, XVIII-XIX asrlarda qo’llanilgan surgunning alohida … Read More

DEZINFORMATSIYA (fr. des – salbiy va information – axborot) — muayyan guruh va doiralarning g’arazli maqsadlariga erishish yo’lida soxta ma‘lumotlardan foydalanish asosida ijtimoiy fikrni chalg’itish maqsadida matbuot, radio va TVda … Read More

DIKTAT (lot. dictatus – buyurilgan, amr qilingan) — siyosiy va iqtisodiy tazyiq hamda harbiy tahdidlar yordamida majbur qilish; bir davlat tomonidan boshqa davlatga bu davlat xohishiga qaramay, teng huquqli bo‗lmagan … Read More