Bo'lim: D harfiga oid geografiyaga oid ensiklopedik atamalar

Delyuviy (lotincha deluo – yuvaman) – yomg`ir va qor suvlari oqimi natijasida qiyaliklardan yuvilib tushgan cho`kindilar. Delyuviy tog` etaklarida to`planadi, qatlamlar hosil qilmaydi. Delyuviyda ko`pincha oltin, qalay, volfram va boshqa … Read More

Deygish – Amudaryo quyi oqimida g`ovak jinslardan tuzilgan qirroqlarning daryo yuvib turishi. Deygish vaqtida qirgoqlar qulab, ko`plab g`ovak tog` jinslarini suv oqizib ketadi. Eski Turtko`l shahri deygish tufayli yuvilib, buzilib … Read More

Daxan, dahana – tog`li joylarda dara, tog` vodiy, tog` soy og`zi. Daxan odatda tektonik uzilishlar natijasida yuvilishga chidamli qattiq jinslar yuzaga chiqib qolgan yerlarda suvning chuqurlatish eroziyasi oqibatida vujudga keladi.

Daryo rejimi – havzasining tabiiy geografik xususiyatlariga, birinchi navbatda iqlim bilan relyefga bog`liq ravishda daryolarda suv oqish holatining qonuniy o`zgarishi.

Daryoning suv sarfi – daryoning biror qismida uning ko`ndalang qismidan muayyan vaqt (sekund, minut, soat, kun, oy, yil) davomida oqib o`tgan suv miqdori. Oqim tezligini daryoning ko`ndalang kesimi maydoniga ko`paytirish … Read More

Diagenez(yunoncha dia – qayta va genezis – tug`ilish) – suv havzalari tagida g`ovak cho`kindilarning cho`kindi tog` jinslariga aylanishi.

Daryolarning suvdorligi – daryolar olib kelib quyadigan o`rtacha yillik suv miqdori. Suvdorlik ko`p yillik o`rtacha suv sarfi yoki ko`p yillik o`rtacha suv miqdori bilan ifodalanadi.

Daryo oqimi – suvning tabiatda aylanib yurish jarayonida daryo o`zanida oqadigan suv.

Daryo havzasi – biron daryo sistemasiga suv keladigan hudud. Daryo havzasini ko`pincha daryoning suv yig`ish havzasi deb ham ataydilar. Daryo havzasi yer usti va yer osti suvlarini o`z ichiga oladi. … Read More

Daryo vodiysi – yer yuzasida uzunasiga cho`zilgan qiyosan tog` soylik. Daryo vodiysi oqar suv ta’sirida vujudga kelgan bo`lib, daryo oqadigan tomonga qiya va ko`pincha egri-bugri bo`ladi. Daryo vodiysi o`zan, qayir, … Read More