Bo'lim: F harfi

FERMI (FERMI) ENRIKO (1901.29.9, Rim — 1954.28.11, Chikago) — italyan fizigi. Milliy akademiya a’zosi (1935). Piza universitetini tugatgan (1922). Gyottingen, Leyden, Rim, Florentiy universitetlarida ishlagan. Rim universiteti professor (192638), AQShga … Read More

FERMENTLAR (lotincha fermentum — achitqi), enzimlar — hayvon, o’simlik va bakteriyalarning tirik hujayralaridagi oqsilli katalizatorlar. Fermentlar maxsus xususiyatlari va kimyoviy reaktsiyalarni tezlashtirishi bilan odatdagi katalizatorlardan farqlanadi. Ular katal izatorlar kabi … Read More

FTOR (Yunoncha phthoros — o’lim, buzilish, lotincha Fluorum), Ftor — Mendeleev davriy sistemasining VII mansub guruhiga kimyoviy element; galogenlarga kiradi. Tartib raqami 9, atom molekulasi 18,9984. Ftor bir izotop |9G’dan … Read More

FTALAT ANGIDRID, S8N4O3 Ftalat (ortoftalat) kislota angidridi; rangsiz kristallar. Molekulyar modda 148,11. Suyuqlanish temperaturasi 130,8°, qaynash temperaturasi 284,5°, zichligi 1527 kg/m3. Ftalat angidrid suvda juda oz (25° da 0,6%), spirtda, … Read More

FTOROPLASTLAR — tarkibida ftor bo’lgan plastmassalar. Ftor hosilali etilen gomopolimerlari va ularning boshqa ftor hosilali olefinlari; olefinlar, perftoralkilvinil efirlari b-n bo’lgan sopolimerlari. Politetraftoretilen va politriftorxloretilen katta ahamiyatga ega. Bu polimerlar … Read More

FTOR-KAUCHUKLAR — makromolekulasi tarkibida ftor atomi tutgan kauchuksimon polimerlar (elastomerlar). Issiqqa chidamligi, yonmasligi va emiruvchi muhitlarga bardoshliligi bilan ajralib turadi. Geksaftorpropilen yoki triftorxloretilen bilan vinilidenftoridning sopolimerlanishidan hosil bo’lgan mahsulotlar sanoatda … Read More

FIZIKA (Yunoncha physis — tabiat) — tabiat xaqidagi umumiy fan; materiyaning tuzilishi, shakli, xossalari va uning harakatlari hamda o’zaro ta’sirlarining umumiy xususiyatlarini o’rganadi. Bu xususiyatlar barcha moddiy tizimlarga xos. Turli … Read More

FERUZ, Muhammad Rahimxon II (1845 Xiva 1910) Xiva xoni (1864-1910); shoir va bastakor. Qo’ng’irotlar sulolasidan. Xiva shahridagi Arab Muhammadxon madrasasida tahsil ko’rgan, davlat, huquq ilmini zamonasining mashhur mudarrisi, shoir va … Read More

FERMER XO’JALIGI — xususiy yoki uzoq muddatga ijaraga olingan yerda qishloq xo’jalik mahsulotlari yetishtirish bilan shug’ullanadigan xo’jalik. Fermer xo’jaligining ijtimoiy-iqtisodiy mazmuni va faoliyat ko’rsatish tartibi turli mamlakatlarda turlicha bo’lib, qishloq … Read More

FERMA (Fransuzcha ferme, lotincha firmus — mustahkam) — 1) qurilish mexanikasida — geometrik jihatdan uzgarmaydigan sterjenli tizim. Hisoblashlarda barcha tugunlari sharnirli deb qabul qilinadi; 2) tom yopish, bostirmalar qurish va … Read More