Bo'lim: R harfi

Radioaktivlik (radio… va activus — ta’sirchan) — kimyoviy element beqaror izotopining elementar zarralar yoki yadrolar chiqarib o’z-o’zidan boshqa element izotopiga aylanish qobiliyati. Tabiiy sharoitlardagi izotoplarda bo’ladigan Radioaktivlik tabiiy Radioaktivlik, yadro … Read More

Radioastronomiya (radio., va astronomiya) — astronomiyaning kuyosh, yulduzlar, galaktikalar singari osmon jismlarini ulardan nurlanadigan (uzunligi millimetrning ulushlaridan bir necha kilometrgacha bo’lgan) radioto’lqinlar asosida o’rganadigan bo’limi. Quyosh radioto’lqinlari to’g’risida fikrlar 19- … Read More

Radioaloqa — ikki yoki bir necha punktlar yoki harakatlanayotgan ob’yektlar (kosmik kema, samolyot, kema va boshqalar) orasida radioshultshinlar vositasida amalga oshiriladigan aloqa. Radioaloqa uchun barcha diapazondagi radioto’lqinlar qo’llaniladi. Radiochastotalardan foydalanish … Read More

Radiobiologiya – kosmosdan kelayotgan juda kuchsiz signallar maxsus katta antennali radioteleskoplar bilan kuchaytiriladi. Kosmik fazoda tarqalayotgan radioto’lqinlarni = 10mgs (X=30m) dan =30 GGs (X=1sm) chastotagacha diapazonda qabul qilgichlar yordamida qayd … Read More

Radiobiologiya (radio… va biologiya) — ionlovchi nurlarning tirik organizmlar, ular uyushmalari va umuman biosferaga ta’sirini o’rganadigan fan, radiologiyaning bir bo’limi. Radiobiologiya tibbiyot, qishloq xo’jlik va sanoatda yadro nurlaridan foydalanish, tirik … Read More

Radiogeologiya, yadroviy geologiya — geologiyaning yer modsasida tabiiy yadroviy o’zgarish qonuniyatlarini va ularning geologik jarayonlarda namoyon bo’lishini o’rganuvchi sohasi. «Radiogeologiya» terminini fanga 1937 yil V. I. Vernadskiy kiritgan. Radiogeologiya yadro … Read More

Radiografiya (radio… va …grafiya) — ionlovchi nurlaniitk fotografiya usulida hisobga olib ob’yektlarni tekshirish usuli; ionlovchi nurlanish-ning fotokatlamga ta’sir qilishi natijasida hosil bo’lgan tasvir. Nurlanish turiga qarab, a, r, v Radiografiyaga … Read More

Radioizotop diagnostika – radioaktiv izotoplar va nishonlangan birikmalar yordamida kasallikni aniqlash. Radioizotop diagnostikaning asosiy usuli radioaktiv indikasiya, ya’ni organizmga yuborilgan radioaktiv moddalarni kuzatib borishdir. Ko’pgina kimyoviy elementlarning radioaktiv izotoplari o’zidan … Read More

Radiokimyo — radioaktiv elementlar va izotoplarning kimyoviy xossalarini, ularni ajratib olish, kontsentrlash (to’plash) fan va texnikaning turli sohalarida ko’llash usullarini o’rganadigan soha. Radiokimyo rivojlanish davrida bir necha bosqichni bosib o’tdi. … Read More

Radiokompas (radio… va kompas) — yerdagi radiostantsiyadan uzatilayotgan signallarni avtomatik pelenglovchi (yo’nalishini aniqlovchi) samolyot radiopelengatori; kuzatuvchi tizim va 2 ta (yo’naltirilgan — ramkali va yo’naltirilgan — shtirli) antennadan iborat qabul … Read More