Bo'lim: R harfi

Refraktor — ob’yektivi linzali bo’lgan teleskop. Osmon yoritqichlaridan kelayotgan nurlar Refraktor ob’yektividan sinib o’tib, uning fokus masofasida tasvir hosil qiladi. Birinchi marta G. Galiley 1609 yilda astronomiyada qo’llagan. Refraktorning vizual … Read More

Referat (lotincha refero — axborot beryapman) — biror ilmiy asar, maqola, o’qilgan kitob va shu kabillar mazmunining qisqacha yozma yoki og’zaki bayoni; o’rganilgan ilmiy masalaning natijasi haqida axborot; tegishli adabiyot … Read More

Rixtagarlik (forscha tojikcha — quymoq) — rangli metall (asosan, mis, bronza, qalay) dan turli buyumlar quyish kasbi. Hunarmandchilikning qadimgi turlaridan. Qadimda bronzadan qurollar, uy jihozlari, san’at va diniy marosimlarga oid … Read More

Rijov Sergey Nikolayevich (1903, Tula gubernyasi, Rossiya — 1981.21.1, Moskva) — tuproqshunos olim, O’zbekiston Fanlar Akademiyasi akademik (1966), professor (1948). O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan — arbobi (1944). Timiryazev nomidagi Moskva … Read More

Ribonuklein kislotalar (RNK) — yuqori molekulali murakkab birikmalar, nuklein kislotalardan biri, monomerlari nukleotidlardan iborat. Har bir nukleotidi tarkibiga uglevod D — riboza, azotli asoslar, adenin, guanin, tsitozin va urasildan biri … Read More

Retseptorlar (lotincha receptor — qabul qiluvchi) — tashqaridan (eksteroseptorlar) yoki organizmning ichki muhitidan (interoseptorlar) ta’sirotni qabul qilib va uni nerv impulslariga aylantirib, Markaziy nerv sistemasiga o’tkazib beradigan sezuvchi nerv tolalari … Read More

Reflekslar — organizmning Markaziy nerv sistemasi orqali ichki yoki tashqi muhit omillari ta’siridan reseptorlar qo’zg’alishiga javob reaktsiyasi. Reflekslarning tuzilish mexanizmi reflektor yoydan iborat. Bunda retseptorlar ta’sirotni qabul qilib, sezuvchi (afferent) … Read More

Retinit (lotincha retino — to’r parda) — ko’z to’r pardasi (Retina)ning yallig’lanishi. Bunda ko’zning ko’rish quvvati pasayib, ko’rish maydoni torayadi. Organizmdagi umumiy kasalliklar (infektsion kasalliklar, moddalar almashinuvining buzilishi, qandli diabet, … Read More

Referendum (lotincha referendum — bildirilishi kerak bo’lgan) — umumxalq ovoz berish yo’li bilan qonunlar qabul qilish va davlat ahamiyatiga molik eng muhim masalalarni hal qilish shakli. Bevosita demokratiyaning muhim vositasi. … Read More

Refraktsiya (lotincha refractus — singan) — yorug’lik nuri yoki elektromagnit to’lqinlari atmosferaning turli qatlamlari (zichligi, trasi, namligi, bosimi, sindirish ko’rsatkichi va boshqa xususiyatlari turlicha bo’lgan qatlamlari)dan o’tishida ularning egilish hodisasi. … Read More