Bo'lim: T harfi

Tritikale (Triticum bug’doy, Secale — javdar) — bug’doyjavdar duragayi — ikki xil o’simlik xususiyatlarini o’zida mujassamlashtirgan o’simlik; galla ekini. T.ning kuzgi va bahorgi shakllari mavjud. Bug’doy va javdarning dastlabki duragayini … Read More

Transformasiya (lot. transformatio — qayta o’zgarish, qayta hosil bo’lish) (genetikada) — hujayraga yot DNK kirishi natijasida uning irsiy xususiyatlari o’zgarishi; prokariotlarda genetik material almashinish usullaridan biri. Birinchi marta ingliz olimi … Read More

Transformator (lot. transform — o’zgartiraman) — texnikada — energiya yoki ob’ektlarning biron bir muhim xossasi (mas., tok kuchi, kuchlanish va b.)ni o’zgartirish uchun mo’ljallangan qurilma. Elektr T., gidrotransformator, fototransformator, O’YuCh … Read More

Transpirasiya (lot. trans orasidan, oralab va spiro — nafas olaman, nafas chiqaraman) — o’simliklarning suv bug’latishi. Muhim fiziologik jarayonlardan bo’lib, o’simlikning to’xtovsiz nam olib turishiga yordam beradi, tuprokdan mineral tuzlarning … Read More

TRANSMILLIY KORPORASIYA (TMK) — xorijiy aktivlarga ega bo’lgan, operasiyalarining kamida 1/4 qismini mamlakat tashqarisida, o’zi ro’yxatga olingan chet mamlakatda amalga oshiradigan yirik korporasiya. Tashkiliy jihatdan bosh kompaniya asosiy kapitalining sho»ba … Read More

Translyasiya (biologiyada) genetik kodga binoan, informasion RNK asosida oqsil polipeptid zanjirlari sintezi; tirik qujayralarda irsiy axborot amalga oshirilishining 2bosqichi. T. jarayonida iRNK molekulasida nukleotidlar ketma-ketligi tarzida yozilgan oqsil molekulasi to’g’risidagi … Read More

Trapp (shvedcha trappa — zina) — trappli oblastlar deb ataladigan, pog’onali ko’rinishga ega katta maydonlarni egallaydigan (diabaz, gabbrodiabaz, gabbro, dolerit) asosli magmatik tog jinslari guruxining nomi. T. qatlamlari tarkibida: monoklinli … Read More

Trasologiya (Frans. trace — iz va …logiya) — kriminalistika bo’limi, izlarni o’rganish va ularni aniklash, qayd qilish, olish va tekshirish usullari, yo’llari, ilmiy-texnikaviy vositalarini ishlab chiqish bilan shugullanadi. Inson, jinoyat … Read More

Trimmer (ing. trimmer — tartibga solmoq) — 1) aviasiyada — uchish apparati (mas., samolyot) ruli (yoki eleron) ning quyruq qismidagi kichkina og’diruvchi qism. Apparatni boshqarish tizimidagi zo’riqish (kuch) ni kamaytirish … Read More

TRIAS SISTEMASI (DAVRI), trias (Yun. trias — uch, uchlik) — mezozoy erasinnt birinchi davri. Bundan 230 mln. yil avval boshlanib, 35 mln. yil vaqt davom etgan. Bu sistema Perm sistemasidan … Read More