Bo'lim: X harfi

XATSHEPSUT (aynan — izzat-ikrom qilinadiganlarning birinchisi) — Misr malikasi (miloddan avvalgi 1525-03). Fir’avn Tutmos II (miloddan avvalgi 1525 — taxminan 1523) ning taxtdoshi, tutingan singlisi va xotini; so’ngra Tutmos III … Read More

XATANGA, Lyama — Rossiya Federatsiyasi Krasnoyarsk o’lkasidagi daryo. Xeta va Kotuy daryolarining qo’shilishidan hosil bo’lgan. Laptevlar dengizidagi Xatanga qo’ltig’iga quyiladi. Uzunligi 227 kilometr, havzasining maydoni 364 ming kilometr kvadrat. Putorana … Read More

XARTIYA (Yunoncha chartes — qog’oz, yorliq) — 1) o’rta asrlardagi (shaharlar va kommunalar Xartiyasi, erkinlikning buyuk Xartiyasi va boshqalar) va yangi zamondagi (Buyuk Britaniyada 1838 yilgi Xalq Xartiyasi, Konstitutsion Xartiya … Read More

XARTLAYN (HARTLINE) XOLDEN KEFFER (1903.22.12, Blumsberg, Pensilvaniya — 1983) — amerikalik fiziolog va biofizik. AQSh Milliy Fanlar Akademiyasi a’zosi. Baltimordagi Jons Xopkins universitetini tugatgan (1927). Pensilvaniya universiteti (1943-49), J. Xopkins … Read More

XARIUSLAR (Thymallidae) losossimon baliqlar turkumining oilasi. Uzunligi 25-30 santimetr, vazni 500 gramm, ba’zan undan ortiqroq. Tanasi qalin tangachalar bilan qoplangan. Orqa suzgichi uzun, ko’pincha chiroyli rangli. Yon chiziqlari, jag’lari rivojlangan. … Read More

XARLEM, Garlem — Niderlandiyaning g’arbiy qismidagi shahar. Shimoliy Gollandiya provintsiyasining ma’muriy markazi. Aholisi 148,7 ming kishi (2001). Sparna kanalidagi bandargoh. Gulchilik rayoni markazi. Eksport uchun gullar, asosan, Lola ekiladi. Transport … Read More

XARITA-DIAGRAMMA (xarita va diagramma) — biror hodisaning jamlangan mutlaq raqamli qiymatini xaritada ko’rsatilgan ma’muriyhududiy birlik bo’yicha taqsimlanishini diagrammalar yordamida tasvirlash usuli. Xaritadan ko’rgazmali taqqoslash uchun foydalaniladi (masalan, viloyat yoki tumanlar … Read More

XARDAVDON (Halimocnemis villosa Kar. et. Kir.) — sho’radoshlarga mansub bir yillik sershox o’t. Bo’yi 3-25 santimetr, kiska va uzun tuklar bilan qoplangan. Barglari kalami, semiz, uzunligi 20-50 millimetr. Gulqo’rgoni oddiy, … Read More

XARAKIRI (yaponcha xara — qorin va kiri — yormoq, kesmoq) — Yaponiyada qornini yorib tashlash orqali shaxsning o’z joniga qasd qilishi. O’rta asrlardan ma’lum. Samuraylar orasida qabul qilingan bo’lib, hukmga … Read More

XAZINA BILETLARI – valyutaga va oltinga maydalanmaydigan, hukumatning xazina tashkiloti (aksariyat hollarda Moliya vazirligi) tomonidan muomalaga chiqariladigan qog’oz pullar va xazina tashkilotlarining qisqa muddatli majburiyatlari. Davlat xarajatlarini moliyaviy ta’minlash uchun … Read More