Bo'lim: X harfi

XAFEL — Germaniyadagi daryo, Elba daryosining o’ng irmog’i. Uzunligi 341 kilometr, havzasining maydoni 24,4 ming kilometr. Meklenburg ko’lli platosidan boshlanib, shimoliy Germaniya pasttekisligidan ko’l va suv omborlari orqali oqadi. Asosiy … Read More

XAUSA — Nigeriya (26 million kishi), Niger (4,3 million kishi) va boshqalardagi xalq. Umumiy soni 30,8 million kishi (1990-yillar o’rtalari). Xausa tilida so’zlashadi. Dindorlari — asosan, sunniy Musulmonlar. Asosan, dehqonchilik, … Read More

XAUNSFILD (HOUNSFI ELD) GODFRI NYUBOLD (1919)—ingliz fizik muxandisi. Ichki a’zolarni skanirlash uchun kompyuter rentgen tomograf apparatini kashf etgan. Nobel mukofoti laureati (1979; A.Kormak bilan hamkorlikda).

XAURA — Hindistondagi shahar. Katta Kalkutta aglomeratsiyasi tarkibida, G’arbiy Bengaliya shtatida. Aholisi 1,01 million kishi (2001). Xugli daryosi bo’yidagi port. Ip gazlama va jut sanoatining yirik markazi. Qog’oz, oynashisha, metallsozlik, … Read More

XATMI QUR’ON – Qur’onni batamom o’qish va shu munosabat bilan o’tkaziladigan diniy marosim. Ramazon oyida, tarovih namozida Qur’onni avvalidan oxirigacha tilovat qilib chiqilishi ham Xatmi Qur’ondir.

XATBOSHI, abzas — bosma yoki yozma matnda xatning birinchi qatoridan (yoki satr boshidan) joy tashlab boshlash. Adabiyotda Xatboshi matnning satr boshidan boshlanib, keyingi satr boshigacha davom etadigan qismi sifatida tushuniladi.

XASKOVO — Bolgariyaning Janubiy qismidagi shahar, Xaskovska daryosi bo’yida. Xaskovo viloyatining ma’muriy markazi. Aholisi 80,8 ming kishi (2001). Mashinasozlik (kimyo, oziq-ovqat va tamaki sanoati uchun jihozlar ishlab chiqarish), oziq- ovqat, … Read More

XASAVYURT — Rossiya Federatsiyasi Dogaston Respublikasidagi shahar (1931 yildan). Yoriqsuv daryosi bo’yida. Temir yo’l stantsiyasi. Aholisi 84,8 ming kishi (1998). Oziq-ovqat (konserva, go’sht, aralash yem kombinatlari, sut zavodi) sanoati rivojlangan. … Read More

XARKOV UNIVERSITETI – Ukrainadagi qadimgi universitetlardan biri. 1805 yil rossiyalik ma’rifatparvar, olim V.N. Karazin tashabbusi bilan tashkil etilgan. Fizika, matematika, biologiya, iqtisodiyot, geologiya, mashinasozlik, geografiya, priborsozlik, tarix, filologiya va boshqa … Read More

XARTUM MADANIYATI – Sudandagi neolit davri (miloddan avvalgi 7-ming yillik oxiri — 4-ming yillik)ga mansub madaniyat. Xartum shahri yaqinidan topilgani uchun nomi shundan. Manzilgohlardan mikrolitlar, tosh iskana va boltalar, yorg’uchoqlar, … Read More