Bo'lim: X harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Xiroj-Yaqin va O’rta Sharq mamlakatlarida, jumladan O’rta Osiyoda davlat tomonidan undirilgan yer solig’i. Xiroj O’rta Osiyoda VII asrda arablar tomonidan joriy qilingan. Xiva va Qo’qon xonliklari hamda Buxoro amirligida xiroj … Read More

Xattotlik-yozuv, xat san’ati, kitob ko’chirish kasbi. Xattotlik O’rta Osiyoda qadimdan rivoj topgan. Yozuv paydo bo’lgandan so’ng maxsus kishilar xattotlik bilan shug’ullana boshlaganlar. Ayniqsa arab yozuvi tarqalgandan keyin xattotlik keng rivoj … Read More

Xatmi Qur’on-musulmonlarda vafot etganlar arvohiga atab, Qur’oni Karimni boshidan oxirigacha qiroat bilan o’qib tamomlash va shu munosabat bilan o’tkaziladigan diniy marosim.

Xatib-odatda masjidda juma va diniy bayram kunlari, ya’ni hayit namolari paytida xutba o’qiydigan dindor.

Xalifalik-xalifa tomonidan boshqariladigan davlat. Xalifalik Muhammad Payg’ambar vafotidan so’ng (632) vujudga kelgan. Birinchi to’rt xalifa – choriyorlar (632-661) – Abu Bak, Umar, Usmon va Alilar davlat boshlig’i vazifasini bajarish bilan … Read More

Xalfa-aslida xalifa, lekin xalfa talaffuzi bilan XX asr boshlariga qadar yana quyidagi ma’nolarni anglatgan: 1. Eski maktablarda o’quvchilarga yetakchilik va maktabdor domlaga dastyorlik qilgan bola. Xalifani domla tayinlagan. Domla yo’q … Read More

Xalifa-o’rinbosar, noib, muovin. Musulmon jamoasi va musulmon teokratik davlati (Arab xalifaligi)ning diniy va dunyoviy boshlig’i. U Muhammad Payg’ambarning o’rinbosari, ummaviylar davridan boshlab esa Ollohning yerdagi noibi hisoblangan. Birinchi to’rt xalifa … Read More

Xandaq-o’ra, to’siq. O’rta Osiyo hududlarida o’rta asrlarda dushman o’tolmasin deb, qal’a atrofida maxsus xandaqlar qazib, uni suv bilan to’ldirib qo’yishgan. Bu o’sha davrda mudofaa to’siqlarining bir turi hisoblangan.

Xalfana-gapning bir turi. Xalfana asosan ziyofat va ko’ngil ochish maqsadida mehnatkash o’smirlar tomonidan uyushtirilgan. Xalfana kattalarning gap va to’kmalaridan farq qilgan. Xalfana rejaviy asosda uyushtirilmay, balki besh-o’n kishi yig’ilib qolgandagina … Read More

Xaylboshi-otliq askarlar bo’linmasining boshlig’i. Somoniylar va saljuqiylar davrida saroy g’ulomlaridan tuzilgan otliq gvardiya boshlig’i