Bo'lim: Ya harfi

YAKSART — Sirdaryoning qadimda yunon, o’rta asrlarda G’arbiy Yevropa manbalarida uchraydigan nomi. Pliniyning ma’lumotiga ko’ra, daryoni baqtriyaliklar Laksat (Yaksart), skiflar Silis deb atashgan. Klavdiy Ptolemey (milodiy 2-asr) ning «geografiyadan qo’llanma» … Read More

YAKOBSON ROMAN OSIPOVICH [1896. 11(23).10, Moskva 1982, AQSh] rus va Amerika tilshunosi, adabiyotshunos. Moskva (Lazarev) Sharq tillari instituti (1914) va Moskva universiteti (1918)ni tugatgan. 1921 yildan xorijda. Garvard universiteti va … Read More

YAKOBSON AUGUST [1904.20.8 (2.9), Pryanu yaqinidagi Ryaema qishlog’i — 1963.23.5, Tallin] — Estoniya xalq yozuvchisi (1947), davlat arbobi. Tartu universitetida o’qigan (1932-35), «rangpar ot» (1928— 33), «Andruksonlar avlodi» (1931-34) romanlarida … Read More

YAYLA (turkcha — yozgi yaylov) — Qrim tog’lari tarkibidagi qator yassi platosimon tepalar. Balandligi 1545 metrgacha (romankosh tog’i). Ayrim Yaylalar Maxsus nom bilan ataladi: Babugan Yayla, Aypetri Yaylasi, Yalta Yaylasi; … Read More

YADRO MODELLARI — atom yadrosining turli xossalarini o’rganish uchun tuziladigan tasavvurlar. Shu vaqtgacha olimlar tomonidan tavsiya etilgan Yadro modellarining birortasi ham yadroning xossalarini to’liq yoritib bera olmaydi. Shu sababli, bir … Read More

YADRO KIMYOSI — moddaning yadroviy xossalarini fizik kimyo bilan o’zaro bog’liq holda umumlashtirib o’rganuvchi fan. Ba’zan «Yadro kimyosi» termini radioknmyo ma’nosida qo’llanadi. Bu noto’g’ri, chunki Yadro kimyosining tadqiqot ob’yekti atom … Read More

YADRO YOQILG’ISI — yadro reaktorida bo’linish yadro reaktsiyalarini amalga oshirish uchun foydalaniladigan modda. Yadrosi neytronlar ta’sirida bo’linib, kuchli energiya ajratib chiqaradi. Tabiatda faqat bir Yadro yoqilg’isi — uran (II) mavjud. … Read More

YADRO — ko’pchilik bir hujayrali va hamma ko’p hujarayli organizmlar hujayralarining asosiy tarkibiy qismi. Yadroning bo’lishi yoki bo’lmasligiga binoan, organizmlar eukariotlar va prokariotlarp ajratiladi. Prokariotlar hujayrasida irsiy modda DNK Tsitoplazmadan … Read More

YANGI CHINOZ — Toshkent viloyatining Chinoz tumanidagi shaharcha (1992 yildan). Temir yo’l stantsiyasi (Chinoz). Viloyatning g’arbiy qismida, Toshkent — Nukus avtomagistralida, tuman markazi (Chinoz shahri) dan 7 kilometr narida. Sirdaryo … Read More

YANGI TARIX — jahon tarixini davrlashtirishda, asosan, tarix fanida o’rta asrlar tarixi bilan eng yangi tarix oralig’idagi (17-asr o’rtalaridan to 20-asr boshlarigacha bo’lgan) davrning umumiy nomlanishi. Biroq jahondagi turli xalqlar … Read More