Bo'lim: Ya harfi

YAKKA PORSON — milodiy 8-asrga oid qadimiy yodgorlik. Qoraqalpog’istonning Beruniy tumani sharqida (Burgut qal’a cho’llarida) joylashgan. Xom g’ishtdan qurilgan mustahkam istehkom. Yakka porsonni 1959 yil Xorazm arxeologiya etnografiya ekspeditsiyasi o’rgangan. … Read More

YAYDOQCHILAR – pardaqanotlilar turkumiga mansub tekinxo’r hasharotlar oilasi. 60 mingdan ortiq turi ma’lum.

YAZG’ULOM MUZLIGI (Mozordara muzligi) — G’arbiy Pomirdagi (Tojikiston) vodiy muzligi. Yazg’ulom tizmasining shimoliy yon bag’rida, Yazg’ulom (mozordara) daryosi boshlangan joyda. Uzunligi 19,5 kilometr, maydoni 25,5 kilometr kvadrat. Muzlik tilining uzunligi … Read More

YADRO REAKTSIYASI — turlicha zarrachalar ta’sirida atom yadrosining o’zgarishi. Ularning turlari ko’p. Yadro reaktsiyasi yuz berishi uchun o’zaro ta’sirlashuvi yadrolar yoki yadro va zarralar orasidagi masofa yu’3 santimetr atrofida bo’lishi … Read More

YADRO KUCH QURILMASI — yadro energiyasi hisobiga ishlaydigan kuch qurilmasi. Atom reaktori va bug’ yoki gaz turbinasidan iborat. Reaktorda ajralgan issiqlik energiyasi turbinada mexanik yoki elektr energiyasiga aylanadi. Eng keng … Read More

YADRO VAQTI — yadro kuchlari, ya’ni yadro zarralari (protonlar, neytronlar va boshqalar) orasida o’zaro ta’sir tufayli sodir bo’ladigan jarayonlarning eng qisqa davom etish vaqti. Taxminan 1023 sekundni tashkil etadi.

YABU, yobu, Jabu — 1) o’zbek xalqi tarkibiga kirgan kichik urug’lardan biri. 20-asrning boshlarida (hozirgi Pastdarg’om, Kattaqo’rg’on, Narpay, G’ijduvon tumanlarida) hamda qarshi cho’lida yashab, asosan, chorvachilik, so’ngra dehqonchilik bilan shug’ullanganlar. … Read More

YABLONOVSKIY NIKOLAY MIXAYLOVICH (1908.20.12, Don viloyati Morozov stansiyasi — 1971.1.1, Toshkent) — pianinochi, pedagog. O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan san’at arbobi (1950). Moskva konservatoriyasini (1934), uning Oliy mahorat maktabini (1936) tugatgan. 1938 … Read More

YAGUAR — katta Mushuklar urug’iga mansub yirtqich sut emizuvchi. Gavdasining uzunligi 2 metrgacha, dumi 75 santimetrgacha. Jussasining ko’rinishi yo’lbarsga o’xshash; qizg’ish yungida qora dog’lari va halqalari bo’ladi. Janubiy , Markaziy … Read More

YAGELLONLAR — Polsha qirollari (1386-1572) va Litva buyuk knyazlari (1377-1572, tanaffuslar bilan) sulolasi; yagellonlar vakillari, shuningdek, Chexiya (1471— 1526) va Vengriya (144044. 14901526)da ham hukmronlik qilishgan. Sulola asoschisi Yagaylo nomidan … Read More