Bo'lim: Ya harfi

YARIM KUBIK PARABOLA — biror Dekart koordinatalar sistemasida u=ax2 ko’rinishidagi tenglama bilan aniqlanadigan 3-tartibli yassi egri chiziq. Koordinata boshi chiziq uchun qaytish qirrasi bo’ladi. Yarim kubik parabolaning o’tkirlik nuqtasi («tumshug’i») … Read More

YASLI-BOG’CHA — O’zbekistonda uzluksiz ta’lim tizimining maktabgacha ta’lim bo’g’inidagi 2 oylikdan 6 (7) yoshgacha bo’lgan bolalarni tarbiyalash maskani. Yasli-bog’chalarda bolalarning jismoniy, ruhiy, aqdiy, axloqiy va estetik rivojlanishi uchun lozim bo’lgan … Read More

YASLI — saraton yuldduz turkumidagi tarqoq yulduz to’dasi. Bir necha yuz yulduzdan iborat. Yerdan uzoqligi 160 parsek (PS), diametri 5 PS (3,7 yulduz kattaligida). Oddiy ko’zga dog’ shaklida ko’rinadi. Fransuz … Read More

YASKAKSUV — Tojikiston Respublikasining Sug’d viloyatidagi soy, Sho’rbuloqsoyning chap irmog’i. Uzunligi 20 kilometr, suv yig’ish maydoni 130 kilometr kvadrat. Turkiston tizmasining shimoliy yon bag’ridagi Usmon- Jaylov degan joydan (balandligi 2500 … Read More

YARUS (rus), me’morlikda — inshoot qismlaridan biri (qatlam, pog’ona); tarhli yoki konstruktiv tarzda takrorlanadi va bir-biridan keyin joylashadi. Masalan, teatr zalida turli balandlikda pog’onama-pog’ona joylashgan galereya yoki balkonlar ham Yarus … Read More

YAXLIT MUHITLAR MEXANIKASI — mexanikaning gazlar, suyuqliklar, plazma va deformapiyalanuvchi qattiq jismlarning harakati hamda muvozanatini o’rganish bilan shug’ullanuvchi bo’limi.

YAXLIT BOSHLILAR, yaxlit bosh suyaklilar — tog’ayli baliqlar kenja sinfi. Skeleti tog’aydan iborat. Yuqori jag’ suyagi yaxlit. Yuqori jag’tog’ayli bosh qutisi bilan qo’shilib ketgan (golostiliya, nomi shundan). Terisi yalang’och, ba’zan … Read More

YAXVA, Yaxve, Yagve, Iegova — iudaizmdagi Xudo. Dastlab Iuda qabilasining xudosi edi. Keyinchalik Isroil iuda davlatining bosh xudosi deb e’lon qilingan. Yahudiy manbalariga ko’ra, Sulaymon payg’ambar Quddusda unga atab ibodatxona … Read More

YATROKIMYO — alkimyoning alohida yo’nalishi (tibbiyot kimyosi), 16-18-asrlar tibbiyotida paydo bo’ldi. Ya.ning asoschisi nemis shifokori va tabiatshunosi T.Paratsels. Yatrokimyo namoyandalari organizmda sodir bo’ladigan jarayonlar kimyoviy hodisalardan iborat, kasallik esa kimyoviy … Read More

YASSITOG’LIK — platformali tektonik rejimli sharoitlarda uzoq davom etgan denudatsiya ta’sirida tekislangan va keyinroq ko’tarilgan hamda eroziyaga uchragan keng maydonlar. Yassitog’liklarga dengiz sathidan 500 metrdan balandroq bo’lgan, yer yuzasi tekis … Read More