Bo'lim: A harfi

ALYUMINIY OKSID (giltuproq), A12O3 — rangsiz kristall modda. Suyuqlanish temperaturasi 2050°, suvda erimaydi. Alyuminiy oksid amfoter oksiddir, kontsentrlangan kislotalarda erib, alyuminiy tuzlarini, ishqorlarda erib, alyuminat kislota tuzlari — alyuminatlarni hosil … Read More

ALYUMINIY NITRAT, A1(NO)3 -nitrat kislotaning alyuminiyli tuzi. Oq rombik kristall modda. Alyuminiy gidroksid [A1(on)3] ni nitrat kislotada eritib olinadi. Alyuminiy nitrat kristallogidratlar A1(NO3)3H2O, A1(NO3)3-6H2O va A1(NO3)3 9N2O holdagina barqaror. U … Read More

ALYUMINIY (Aluminium), Alyuminiy Mendeleev davriy sistemasining III guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 13, at. m. 26,9815; Alyuminiy lotincha alumen (achchiqgosh) so’zidan kelib chiqqan. Tabiatda bitta barqaror izotop holida (ag’ … Read More

ALYUMINATLAR — alyuminat kislotalar (ortoalyuminat HjAIOj, metaalyuminat NA1O2 va boshqalar) ning tuzlari, alyuminiy oksidning boshqa metallar bilan hosil qilgan kimyoviy birikmalari, umumiy formulasi R [A12O4] (R—sa, Mg, Sr, va, Be … Read More

ALYUMEL — nikelning alyuminiy, marganes va kremniy bilan hosil qilgan qiyin suyuqlanuvchan qotishmasi. Alyumelning tarkibi (%da); 1,8—2,5 alyuminiy, 0,85—2,0 kremniy, 1,8—2,2 marganes, qolganlari — nikel va kobalt. Alyumel pirometriyada (moddalar … Read More

ALYANS (Fransuzcha alliance) — ittifoq, birlashma (odatda davlatlar, tashkilotlar Ittifoqi).

ALTSIONA — Savr burji (yulduz turkumi) ning yulduzi, 3-kattalikda. Hulkar yulduzlar to’dasining eng ravshan yulduzi. Bizdan 189 yorug’lik yili uzoqlikda joylashgan.

ALXESIRAS KONFERENTSIYASI (1906.15.1—7.4) — Ispaniyaning Alxesiras shahrida Germaniyaning tashabbusi bilan chaqirilgan xalqaro konferentsiya. Marokashdagi Frantsiya-Germaniya raqobati 1905 yilda Marokash janjalini keltirib chiqardi. Alxesiras konferentsiyasining chaqirilishi shu xalqaro tanglikni bartaraf etishga … Read More

ALFRED, Buyuk Alfred (taxminan 849 — taxminan 900) — Uesseks ingliz-sakslar qiroli (871 yildan). O’z hukmronligi ostiga bir qator qo’shni ingliz-saks kirolliklarini birlashtirdi. Alfred davrida 1 umumingliz qonunlar to’plami va … Read More

ALFATRON, radioaktiv vakuummetr — gaz bosimini aniqlaydigan asbob. Ishlash tarzi oddiy yoki plutoniyning alfa-yemirilishi natijasida ionlashgan gazning elektr o’tkazuvchanligini o’lchashga asoslangan. Alfatron, asosan, gaz bosimini avtomatik nazorat qilish sistemalarida ishlatiladi.