Bo'lim: A harfi

ALMERIYA — Ispaniya Janubidagi shahar va O’rta dengiz sohilidagi port. Andalusiya Muxtor viloyatida. Almeriya Provintsiyasining ma’muriy markazi. Aholisi 154,3 ming kishi (1991). Almeriya orqali temir va qo’rg’oshin rudalari, oltingugurt, qishloq … Read More

ALMANDIN — granatlar guruhiga mansub mineral. Qattiqligi 7-7,5. Sof ogirligi. 3,8—4,3. Rangi qizil, to’q qizil. Shishasimon va yog’simon, yaltiroq. Almandin slyudali slaneslarda, granitlarda, granitli pegmatitlarda uchraydi. Markaziy Osiyoda Almandin pegmatitlar … Read More

ALMADI — yashil burun yarim orolidagi burun. Afrikaning eng g’arbiy nuqtasi (17°32′ F. U., 14°45′ shu kabilar). Gambiya va Senegal daryolarning quyilish joylari oralig’ida joylashgan.

ALKOR — katta ayiq yulduz turkumidagi oq yulduz; oddiy ko’z bilan ko’rish mumkin, ravshanligi temperatura 4,02, spectral sinfi A5. Alkor spektral-qo’shaloq yulduz. U O’rta Osiyo kengliklarida botmaydi. Ba’zida astronomlar Alkorga … Read More

ALKLED (alyuminiy va inglizcha clag — qoplangan) — ikki tomonidan qalinligiga nisbatan 2-10 foizgacha toza alyuminiy yoki boshqa alyuminiy krtishmasi qatlami qoplangan (plakirovkalangan), mustahkam alyuminiy qotishmalaridan tayyorlangan yarim fabrikat (chala … Read More

ALENDE GOSSENS, (Allende Cossens) Salvador (1908-1973) — Chili Prezidenta (1970-73). Xalq birligi bloki tomonidan nomzodi qo’yilgan. Chili sotsialistik partiyasi tashkilotchilaridan biri (1933) va rahbari. 1939-42 yillarda sog’liqni saqlash vaziri, 1945 … Read More

ALDOSTERON — buyrak usti bezi po’st qavatining gormoni; kortikosteroidlarp mansub, kortikosteron hosilasi. Molekulyar modda 360,48. Kortikosteroid faollikka ega. Dezoksikortikosterondan 100-120 marta faolroq. Aldosteron organizmda minerallar almashinuvini, natriyning bevosita so’rilishini va … Read More

ALDOLLAR — aldegid spirtlar, molekulasi tarkibida gidroksil (— On) va karbonil (>C=o) guruhlari bo’lgan organik birikmalar.

ALDOL KONDENSATLANISH, aldol kondensasiya — ikki molekula aldegidning o’zaro birikib, tarkibida aldegid va alkogol guruhi bo’lgan moddalar, ya’ni aldollar hosil qilishi. Aldol kondentlanish ilk bor 1872 yilda nemis kimyogari A. … Read More

ALDOZALAR — oddiy uglevodorodlarga kiruvchi, shirin ta’mli, suvda yaxshi eruvchan kristall moddalar. Tuzilishiga ko’ra, Aldozalar polioksialdegidlardir, SN2ON(SNON)»SNO. Tipik vakili glyukoza. Aldozalar odam, hayvon va o’simliklar hayotida ham muhim rol o’ynaydi.