Bo'lim: A harfi

ALLELLAR (Yunoncha allelon — bir-birini o’zaro), allelomorflar, allel genlar — bir genning gomologik xromosomalarning o’zaro bir xil joy (lokus) laridagi bo’lishi mumkin bo’lgan har xil holatlari. Allellar ma’lum bir belgining … Read More

ALLEGRO (italyancha allergo — quvnoq, xushchaqchaq) — musiqada: 1) tez sur’at; 2) shu sur’atda ijro etiladigan musiqa asari yoki uning qismi. Odatda Sonata, kvartet, simfoniya va boshqalarning 1-(ba’zan, 4 va … Read More

ALLEGRETTO (italyancha allegretto, allegioning kichraytirilgan shakli) — musiqada: 1) o’rtacha tezlikdagi (allegroga nisbatan sekinroq) sur’at; 2) shu sur’atda ijro etiladigan musiqa asari yoki uning qismi. O’zbekiston kompozitorlari asarlarida, ko’proq, sur’at … Read More

ALLEGORIYA (Yunoncha allegoria — o’zgacha ifodalash, kinoya, qochirim) — badiiy tasvir, obrazlilik turi; mavhum tushuncha yoki g’oyalarni muayyan narsa, voqea va hodisa orqali ifodalash. Masalan, «to’ti» so’zining «gapdon», «bulbul» so’zining … Read More

ALLE (Allais) Moris (1911) — frantsuz iqtisodchisi, iqtisodiy nazariyadagi neoliberal yo’nalish vakili, professor (1944). 1954 yildan ilmiy tadqiqotlar milliy markazida ilmiy xodim. Iqtisodiyotda davlat tomonidan dasturlashtirishni xususiy korxonalarning raqobati bilan … Read More

ALLA-PRIMA (italyancha alia prima) -rangtasvir ishlash usullaridan. Bunda rassom mo’yqalam bilan ishlanayotgan yuzaga rang surtmalarini qurib ulgurmasidan ishlab, imkoniyat boricha bir rang surtmasida tez bajarishi lozim. Rassomdan bir harakat bilan … Read More

ALLANTOIS, embrion qovug’i (Allantois) — sudralib yuruvchilar, qushlar va sut emizuvchilar — amniotalarning embrion pardalaridan biri. Orqa ichakdan hosil buladi, amnion bilan seroz parda orasida joylashadi. Embrionda nafas olish, chiqarish … Read More

ALLA — 1) bolani uxlatish jarayonida yakkaxonlik uslubida aytiladigan qo’shiq. O’zbek, uyg’ur va tojik xalqlari orasida Alla nomi bilan yuritiladi. Odatda oddiy kuylar bilan, ba’zida rechitativ tarzda, beshik yoki belanchakni … Read More

ALKOR, tog’zira (Athamanta macrophylla) — ziradoshlar oilasiga mansub o’q ildizli ko’p yillik rezavor o’simlik. Bo’yi 1-2 metr. Yoshiga qarab har yili bittadan 15 tagacha poya chiqaradi. Barglari murakkab, qalin. To’pgullari … Read More

ALKOGOLYAT VA FENOLYATLAR -spirtlar va fenollarning gidroksil guruhidagi vodorod atomining metallga almashinishidan hosil bo’lgan qattiq moddalar. Spirtda yaxshi eriydi. Alkogolyatlar ishqoriy va ishqoriy yer metallarni spirtda eritish yo’li bilan olinadi, … Read More