Bo'lim: A harfi

ALKID SMOLALAR, poliefir smolalar — kup atomli spirtlarning ko’p asosli kislotalar bilan polikondensatlanishidan hosil bo’ladigan polimerlar. Alkid smolalar jumlasiga gliftal smolalar (ftal angidrid bilan gliserin asosida olinadi) va pentaftal smolalar … Read More

ALKENLAR — tarkibida qo’shbog’ bo’lgan to’yinmagan uglevodorodlar. Alkenning juda ko’p molekulalari o’zaro birikib (polimerlanish reaktsiyalariga kirishib), yuqori molekulali birikmalar hosil qiladi. Ko’pgina muhim polimerlar (polietilen, polipropilen, polistirol, poliizopren) shu yo’l … Read More

ALKALOIDLAR — o’simliklarda, kamdan-kam hollarda hayvonot organizmida uchraydigan va asos xossasiga ega bo’lgan azotli organik birikmalar. Shular jumlasidan morfinni birinchi marta (1806) nemis aptekari Sertyurner ko’knori shirasi (afyun)dan ajratib oddi. … Read More

ALKALIMETRIYA (Arabcha, alqaly-ishqor va Yunoncha metreo — o’lchayapman) — ishqor miqdorini aniqlashda hajmiy analizning neytrallanish reaktsiyasiga aeoslangan usuli. Bunda tekshirilayotgan eritmaga ma’lum kontsentrasiyali kislota oz-ozdan qo’shib boriladi. Reaktsiyaning oxiri ilgaridan … Read More

ALKADIYENLAR — tarkibida ikki qo’sh bog’ bo’lgan to’yinmagan uglevodorodlar o’ta tez polimerlanish xususiyatiga ega. Eng oddiy vakili — divinil.

ALIQULOV Jo’raqul (1944.29.6, Boysun tumani) — O’zbekiston Respublikasi xalq o’qituvchisi (1998). Dushanba pedagogika institutining tarix fakultini tugatgan (1971). 1971 yildan Sariosiyo tumanidagi 11 maktab o’qituvchisi, 1973 yildan o’quv tarbiyaviy ishlar … Read More

ALIQOPU SAROYI – Isfahon (Eron)dagi me’moriy yodgorlik (15— 17-asrlar). Bosh tarzi baland, keng ravoqli saroy ansambli. Saroy asosan 15-asrda qurilgan, Abbos I davrida esa kengaytirilib yanada balandlashtirilgan. Ansamblda saroy ahli … Read More

ALIQAMBAR — 1) Turkiston xalqlari ijodida (o’zbeklarda — Aliqambar yoki Qambar ota, turkman va qirg’izlarda — Bobo Qambar, tojiklarda — Qambar yoki Boboi Qambar) chaqmoq va momaqaldiroq chaqiruvchi afsonaviy shaxs, … Read More

ALISHER NAVOIY NOMIDAGI O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI DAVLAT MUKOFOTI – O’zbekiston Respublikasining badiiy ijod sohasidagi eng oliy mukofoti. O’zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimov tashabbusi bilan 1989 yil 13 sentabrda ta’sis etilgan. … Read More

ALISHER NAVOIY, Navoiy (taxalluslari; asl ismi Nizomiddin Mir Alisher) (1441.9.2. — Hirot — 1501.3.1) — buyuk o’zbek shoiri, mutafakkir, davlat arbobi. Alisher Navoiyning ota tomondan bobosi Amir Temurning Umar Shayx … Read More