Bo'lim: A harfi

ACHE — Sumatra oroli (Indoneziya) shimolda mavjud bo’lgan sultonlik (16 – asr boshi — 20 – asr boshi). Indoneziyada Islom dinining tarqalishi markazlaridan biri. Ache kuchaygan davrida (17-asr birinchi yarmi) … Read More

ACHAMAYLI (Ochamayli, ochamoyli) — urug’ va qabila nomi. 1) Achamayli qang’li qabilasiga mansub urug’ sifatida qadimdan O’rta Osiyoda yashaydi. 2) qoraqalpoqlar tarkibidagi qabila, 13 urug’dan tashkil topgan. 19-asrning o’rtalarida Achamayli … Read More

ASTEKLAR (o’zlarini Asteka, naua, maseualli («Bug’u ovlovchilar» — eng qadimgi nomlari), tenochkilar, Mexika deb ataydilar) — Meksikaning eng yirik indeys aholisi. Umumiy soni 1,2 million kishi (1992). Asteklar asosan astek … Read More

ASTEK TILI (nauatl) — asteklar tillarining tanoastek oilasiga mansub. 14 — 16 – asrlarda piktografik yozuvga ega bo’lgan, 16 – asrdan lotin grafikasi asosidagi yozuvga o’tgan.

ASILLASH — organik birikmalardagi vodorod o’rniga karbon kislota qoldig’i RCO ni kiritish. Asillashga formillash, benzoillash va boshqa reaktsiyalar kiradi. Asillash vositalari sifatida karbon kislotalar yoki odatda, ularning hosilalari (efirlari, angidridlari … Read More

ASIKLIK BIRIKMALAR, alifatik birikmalar — uglerod atomlari o’zaro ochiq zanjir hosil qilib birikkan organik birikmalar Asiklik birikmalar tabiiy gaz va neftda uchraydi. Biologik jarayonlarda katta rol o’ynaydi. Asiklik birikmalarga jumladan … Read More

ASIDOFILIYA (lotincha acidus — nordon, kislotali va … filiya) — hujayra tsitoplazmasi va boshqa ichki elementlar yoki tolasimon tuzilmalarning kislotali bo’yoqlar (eozin, nordon fuksin va boshqalar) bilan bo’yalish xususiyati. Asidofiliyadan … Read More

ASIDOFILIN, aiidofilinli qatiq — qatiqning bir turi. Asidofilin pasterizatsiya qilingan yoki qaynatilgan sutga asidofil organizmlar (bakteriyalar) qo’shib ivitiladi. Ba’zan sut kislotasi, streptokoklar va kefir zamburug’i, vanilin kabi xushbo’y moddalar qo’shiladi. … Read More

ASIDOFIL ORGANIZMLAR (lotincha acidus—nordon, kislotali va fileo — sevish) — kislotali muhitda yashay oladigan organizmlar. Masalan, sut kislotali va sirka kislotali bakteriyalar. Oziq-ovqat sanoatida, xususan sutli mahsulotlar tayyorlashda qo’llaniladi.

ASIDOZ (Yunoncha acidus — nordon) — organizmda (qon va suyuqliklarda) kislota-ishqor muvozanatining buzilishi: bunda ishqoriy kationlar bilan kislota anionlari o’rtasidagi nisbat o’zgarib, anionlarning ko’payib ketishi tomonga siljish ro’y beradi. Asidozning … Read More