Bo'lim: D harfi

DISAXARIDLAR, biozalar, S|2N22OP — molekulalari ikki monosaxarid qoldig’idan tuzilgan uglevodlar, hammasi glikozidlar tipida tuzilgan. Qaytarish xossasiga ega bo’lmagan Disaxaridlarga 2 glyukoza qoldig’idan tuzilgan tregaloza (mikoza), glyukoza va fruktoza krldiklaridan tuzilgan … Read More

DIRXAM (Yunoncha drochme) — 1) 7-asr oxiri (695 yil) dan 14-asrgacha Osiyoning musulmon mamlakatlarida, shimoliy Afrika va Ispaniyada muomalada bo’lgan pul birligi — kumush tanga. 14-asr oxiridan boshlab kumush pul … Read More

DIRKACH LYUDMILA NIKOLAYEVNA (1948.13.5, Kursk) — O’zbekiston Respublikasi xalq o’qituvchisi (1999). Samarqand universitetining kimyo fakultetini tugatgan (1972). 1972-76 yillarda Samarqand shahri Siyob tumanidagi 3-maktabda, 1976 yildan Bog’ishamol tumanidagi 37-maktabda kimyo … Read More

DIRIXLE PRINTSIPI, «yashiklar printsipi» — (ya+1) elementdan iborat bo’lgan to’plam p ta sinfga ajratilganda sinflarning kamida bittasida elementlar soni 2 tadan kam bo’lmaydi, degan tasdiq. P. Dirixle nomi bilan ataladi. … Read More

DIRIXLE (Dirichlet), Peter Gustav Lejyon (1805.13.8, Dyuren — 1859.5.5, Gyottingen) — nemis matematigi. Berlin universiteti (1831-55), Gyottingen universiteti (1855 yildan) professor. Asosiy ilmiy ishlari sonlar nazariyasi va matematik analizga doir. … Read More

DIRIJYORLIK (Fransuzcha diriger – yo’naltirish, boshqarish, rahbarlik qilish) — musiqa ijrochiligi san’atining murakkab turi; musiqa asarini ijroga tayyorlash jarayonida qamda bevosita tinglovchi — tomoshabinlar oldida ijrochilar (orkestr, xor, ansambl, opera, … Read More

DIRIJABL (Fransuzcha dirigeable — boshqariluvchi) — havodan yengil uchish apparati; boshqariladigan aerostat; korpusiga to’ldirilgan gaz (geliy yoki vodorod) ning ko’tarish kuchi hisobiga balandlaydi. Asosiy qismlari: korpus, qanot, stabilizator, boshqarish rullari, … Read More

DIREKTORLAR KENGASHI, aktsiyadorlik jamiyati direktorlar kengashi — aktsiyadorlik jamiyatining aktsiyadorlar umumiy yig’ilishida saylanadigan rahbar ijroiya organi; aktsiyadorlarning umumiy yig’ilishlari oralig’ida jamiyatni boshqarish, muhim muammolarni yechish bilan shug’ullanadi. Direktorlar kengashi jamiyatning … Read More

DIRAK TENGLAMASI – x spinli zarralar (mas, elektronlar va pozitronlar, myuonlar) harakatining nisbiylik nazariyasi talablarini qanoatlantiradigan kvant tenglama. 1928 yilda P. Dirak aniklagan. Dirak tenglamasi erkin elektronlardan fotonlarning sochilishi va … Read More

DIRAK (DIRAC) POL ADRIEN MORIS (1902.8.8, Bristol — 1984) — ingliz nazariyotchi fizigi, kvant mexanika asoschilaridan biri. London Qirollik jamiyati a’zosi (1930 yildan). Bristol (1921) va Kembrij (1926) universitetlarini tamomlagan. … Read More