Bo'lim: D harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Dahyak (forscha-o’ndan bir)-1) Buxoro amirligida vaqf yerlaridan olingan daromadning madrasa mullavachchalariga beriladigan qismi. Davlat yerlariga qo’shib olingan vaqf yerlaridan ham Dahyak ajratilgan. Bunday yerlar “vaqfi Dahyak”, Dahyak oluvchi talabalar dahyakchilar … Read More

Dahsar (forscha)-og’irlik o’lchov birligi. Mamlakatimizning ko’p viloyatlarida, ayniqsa, Buxoro va Samarqand viloyatlarida qo’llanib (XIX asr), qiymati 1 mann (ba’zi joylarda 32 kilogramm)ga, ba’zi joylarda ¼ botmonga, ya’ni ¼ mannga teng … Read More

Dahriy (arabcha)-dinsiz kishi, ateist.

Datsan (mo’g’ulcha)-monastir, ibodatxona, buryat, qalmoq kabi xalqlarda budda ibodatxonasi. Tibetda buddizm monastirlarining alohida “fakultetlari” shunday atalgan.

Daha (forscha-o’nlik)-1) o’rta asrlarda Markaziy Osiyo va Eronda o’n kishidan iborat jangovar bo’linma. Buxoro amirligi va Qo’qon xonligidagi bunday harbiy bo’linma boshlig’i dahaboshi, dahboshi deb atalgan; 2) O’rta Osiyo xonliklarining … Read More

Daxma (forcha)-maqbara, mavzoley, yer osti yoki yer usti sag’anasi, qabr ustiga qo’yilgan yodgorlik.

Daftardor-kotib; o’tmishda o’zbek xonliklarida mahkamalarga kelgan va undan chiqadigan hujjatlarni rasmiylashtiruvchi xodim.

Dasturxonchi-Turkiston xonliklarida saroy xizmatchilaridan biri. Ular saroyga kelgan mehmonlarni kutib olish, ularning oldiga dasturxon yozib, taom keltirish, kuzatib qo’yish ishlarini boshqarib turishgan.

Dastorband (forscha dastor-salla va band-bog’lamoq)-podshoh yoki xonning sallasini o’rab qo’yadigan xizmatkor. Bu xildagi lavozim Buxoro xonligida bo’lganligi XVIII asr manbalarida qayd etilgan. Dastorband oliy hukmdorning yaqin va ishonchli a’yonlaridan hisoblangan.

Daston (forscha-barmoq o’rni, bosqich, parda)-VIII-IX asrlarda cholg’u sozlarining dastasida barmoq bosiladigan joy (yardo)larning nomi. Forobiy “Musiqa haqida katta kitob” asarida o’z davri musiqa amaliyotida qo’llanilgan pardalar nomi keltirgan. Masalan, Daston … Read More