Bo'lim: D harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Darbon (forscha-darvozabon, eshik soqchisi)-1) o’rta asrlarda O’rta Osiyoda eshik yoki darvoza soqchisi, darvozabon. Qo’rg’on, qal’a yoki shahar darvozalari belgilangan vaqtda Darbonlar tomonidan ochilgan yoki yopilgan. Darbonlar darvozadan kiruvchi yoxud chiquvchilarni … Read More

Daosizm (xitoycha)-1) qadimgi xitoy falsafasining bosh yo’nalishlaridan biri, asosiy g’oyalari “Lao-tsi” (qadimgi nomi “Dao de tzin”) va “Chjuan-tzi” traktatlarida bayon etilgan. Miloddan avvalgi IV-III asrlarda yuzaga kelgan deb taxmin qilinadi; … Read More

Darakchi-Qadimgi Sharq davlatlari armiyalarida maxsus topshiriqlarni ado etadigan va turli xabarlarni yetkazib turadigan shaxs, razvedkachi Darakchilar savdogar, qalandar, tuyakash qiyofasida uzoq o’lkalarga borib, chet mamlakatlarning harbiy qudrati, urushga tayyorgarligi, chel … Read More

Dan (ruscha)-o’lpon, xiroj, urushda g’oliblarning mag’lubiyatga uchragan xalqlardan majburiy undirib oladigan solig’i; Rusning mo’g’ul-tatarlarga to’lagan xirojlari; feodalizm davrida davlat tomonidan aholini ekspluatatsiya qilishning bir turi; xiroj turli shaklda XVIII asrning … Read More

Dandana, Dandona (forscha dandon-tish)-1) qadimgi misrliklarda – mis bo’laklarini bir-biriga ulash usuli. Bo’laklar birining kemtiklariga (tishlariga) ikkinchisining kemtiklari kiritilib jipslashtirilgan va kavsharlangan. Bu usul hozir ham qo’llaniladi; 2) temirchilikda-o’choqning dam … Read More

“Dangasa qirollar”-639-751 yillarda merovinglardan bo’lgan so’nggi frank qirollari laqabi, faqat nomigagina davlatni boshqargan, real hokimiyat mayordomlar qo’lida bo’lgan. “Dangasa qirollar” davri 639 yildan, qirol Dagobert I o’limidan so’ng boshlangan.

Dang (hindcha)-1) og’irlik o’lchovi yoki pul birligi. Ulug’bek akademiyasinign namoyandalaridan G’iyosiddin Jamshid al-Koshiy o’zining “Arifmetika kaliti” asarida o’rta asrlardagi O’rta Osiyo va Eron xalqlarining og’irlik o’lchovi hamda pul birligi bo’lgan. … Read More

Damgar (forscha)-qadimgi temirchilik ustaxonasida bosqinni bosib (dam berib), olovni avjlantirib turadigan xizmatchi. Damgarlik kasbi hozir ham bor.

Dalay-lama (mo’g’ulcha dalay-so’ngsiz (donolik) va lama)-Tibetdagi lamaizm ruhoniylari boshlig’i, dindorlar orasida katta e’tiborga ega. U o’lganda oliy lamalardan tuzilgan maxsus komissiya yangi tug’ilgan tibetlik chaqaloqlar orasidan Dalay-lamaning ilohiy mohiyati mujassam … Read More

Daymyo (yaponcha ayni ma’nosi to’ralar)-o’rta asrlarda Yaponiyadagi yirik mulkdor knyazlar. Daymyo atamasi XI asrda paydo bo’lib, yirik mulkdorlarni anglatgan. XIV-XV asrlardan XVI asr oxirigacha Daymyolar markaziy hokimiyatdan mustaqil bo’lishgan. Tokugava … Read More