Bo'lim: D harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Dzaybatsu (yaponcha shaxsiy mulk)-Yaponiya monopoliyalari va moliyaviy oligarxiyasini anglatuvchi atama. XIX asrdan XX 1-yarmigacha bank va sanoat birlashmalari (kartellar, sindikatlar)ni anglatish uchun qo’llanilgan. 4 ta Dzaybatsu: “Mitsubisi”, “Mitsui”, “Sumitomo”, “Yasudo” … Read More

Detsimatsiya (lotincha decima-o’ninchi so’zidan)-Qadimgi Rim armiyasida intizom choralaridan biri. Qandaydir xato va kamchiliklarga yo’l qo’ygan bo’linmaning har o’ninchi askarini qatl etish. Odatda, bayroqni yo’qotganlik, isyon va dezertirlik uchun belgilangan. Detsimatsiya … Read More

Detsemvirlar (lotincha decemviri, decem-o’n, vir-er)-Qadimgi Rimda maxsus topshiriqlarni bajarish uchun tuzilgan 10 kishidan iborat jamoa (masalan, O’n ikki jadval qonunlarini tuzish 451 va 450 yillardagi Detsemvirlar faoliyati natijasi bo’lgan).

Defenziva (lotincha defensivus-qo’riqchi, fransuzcha defensive, defender-qo’riqlamoq, himoya qilmoq)-urushdagi himoya taktikasining eskirgan nomi. Polshada bu atama, asosan, kontrrazvedkani anglatish uchun qo’llanilgan va Sovet – Polsha urushi (1919-1921) oxirigacha keng istifoda etilgan. … Read More

Detinets (ruscha)-o’rta asrlarda rus shaharlarida knyaz yoki yepiskop qarorgohi atrofida qad rostlagan ichki istehkom nomi. XIV asrdan “kreml” atamasi bilan almashtirilgan. Ilk bor yozma manbalarda 1097 yili tilga olinadi.

Determinativlar (lotincha determination-cheklov, aniqlash so’zlaridan)-1) Misr vax et iyerogliflarida, shumer va xett mixlatlarida o’qishda talaffuz etilmaydigan va so’zning qaysi turkumga oidligini ko’rsatuvchi belgi. Masalan, Misr iyerogliflarida Determinativlar ilohlar, odamlar, tana … Read More

Desyatina (lotincha decima)-1) O’rta asrlarda Yevropada daromadning cherkovga to’lanadigan o’ndan bir qismi. Fransiyada Buyuk Karl davridan (779) boshlab Desyatina to’lash majburiy bo’lgan. Aholining yuqori tabaqasi Desyatinadan ozod edi. Bu, asosan, … Read More

Despotiya (yunoncha despoteia)-davlat boshqaruvining shunday shakliki, bunda hukmdor yakkahukmronlikka asoslangan holda boshqaruvni o’z qo’liga oladi, uning hokimiyatini cheklovchi hech qanday nazorat yoki vakillik organlari bo’lmaydi.

Despot (yunoncha despotis-hukmdor)-1) Vizantiyada imperator tomonidan eng ishonchli kishilarga berilgan unvon. XII asrda imperator Manuil I Komnin tomonidan joriy etilgan. Despot imperatornikiga o’xshash kiyim kiygan va boshqa ko’plab imtiyozlarga ega … Read More

Depressiya (lotincha depression-bosilish, susayish)-iqtisodiyotda iqtisodiy tanglik natijasida va undan keyin boshlanadigan turgunlik davri. Bu davrda ishlab chiqarish o’smaydi, iqtisodiy jonlanish yuz bermaydi, ishsizlar soni ko’payadi, narxlar bir me’yorga kelgan esa-da, … Read More