Bo'lim: G harfi

GEODEZIK CHIZIQ – yer sirtida istalgan joyda olingan ikki nuqta orasidagi chiziq. Shar yuzasida — katta doira yoyi, tsilindr yon tomonining yuzasida — burama chiziq yo’li, ellipsoid sirtida — ikkilanma … Read More

GENRI (HENRY) JOZEF (1797.17.12, Olbani — 1878.13.5, Vashington) — Amerikalik fizik. AQSh Milliy Fanlar Akademiyasi a’zosi va prezidenti (1868 yildan). Elektromagnetizm taraqqiyotiga katta hissa qo’shgan. 1828 yilda birinchi marta katta … Read More

GEMOSIANINLAR— ba’zi mollyuskalar va bo’g’imoyoqlilar gemolimfasining ko’k yashil rangli nafas olish pigmenlari. Gemosianinlar organizmda kislorodni tashish funktsiyasini bajaradi. Kimyoviy tarkibi — murakkab oqsillar (metalloproteidlar)dan iborat. Gemosianinlar ko’pchilik mollyuskalar gemolimfasida erigan … Read More

GEMOGLOBINURIYA (gemoglobin va Yunoncha uron — siydik) — gemoglobinning siydik bilan chiqishi. Qon gemolizga uchraganda ro’y beradi. Kislotalar, ba’zi dorilar (masalan, xinin, sulfanilamidlar, levomisetin, gentamisin va hokazolar) dan zaharlanganda, kuyishda, … Read More

GEMIPLEGIYA (gemi… va Yunoncha Piegin — shikastlanish) — gavda o’ng yoki chap yarmining to’liq falajlanishi. Ko’pincha gipertoniya, ateroskleroz, revmatizm, qand kasalliklarida miyaga qon quyilishi yoki miya qon tomirlarining berkilib qolishi … Read More

GEMATURIYA (gemato… va Yunoncha Shop — siydik) — siydikda qon bo’lishi, qon aralash siydik kelishi. Buyrak va siydik yo’li kasalliklarida (nefrit, buyrak sili va o’smasida, buyrak toshi kasalligida, siydik yo’llari … Read More

GELLMAN (GELL MANN) MARRI (1929.15.9, Nyu-York) — amerikalik nazariyotchi-fizik. Ilmiy ishlari maydonning kvant nazariyasi, elementar zarralar fizikasi, yadro fizikasiga oid. Fanga ajiblik tushunchasini kiritgan va uning saqlanish qonunini ochgan (yapon … Read More

GEKSILREZORTSIN, S12N|8O2 -ikki atomli fenolning hosilalaridan biri. Rangsiz kristall modsa. Suyuqlanish temperaturasi 67-69°, qaynash temperaturasi 178-180°. Geksilrezortsin spirt, efir, atseton, xloroform va o’simlik moylarida eriydi, suv va petroley efirida kam … Read More

GEKLA, Xekla — Islandiya orolining Janubiy-g’arbiy qismidagi so’nmagan vulkan. Yoriqli vulkanlar tipiga kiradi (uzunligi 27 kilometrli aktiv vulkanlar zanjirida joylashgan). Balandligi 1491 metr. Andezit va basalt lavalaridan tashkil topgan. Geklaning … Read More

GEYROVSKIY (HEYROVSKY) YAROSLAV (1890.29.12 – Praga – 1967.27.3) Chex kimyogari. Chexoslovakiya Fanlar Akademiyasi a’zosi (1952 yildan). Praga universiteti professor (1922 yildan), Praga fizika-kimyo instituti, Praga Davlat polyarografiya instituti direktori (1950 … Read More