Bo'lim: T harfi

Traektoriya (lotincha traectorius — harakatga oid) — fazoda harakatlanayotgan moddiy nuqta hosil qiluvchi chiziq. Moddiy nuqtalardan iborat tizim harakatlanganda uning har bir nuqtasi o’zining Traektoriyasi bo’ylab harakat qiladi. Moddiy nuqtalar … Read More

Travmatizm — kishilarda sodir bo’ladigan travmalar majmui; 2 guruhga bo’linadi: 1) ishlab chiqarish. (sanoat va qishloq xo’jaligi.) T.i; 2) ishlab chiqarish.dan tashqari T., ya’ni transport, kucha, turmush, sport, bolalar T.i … Read More

Travma (Yun. trauma — shikaet) — tashqi muhit ta’sirida organism to’qimalari va organlar faoliyatining buzilishi. Shikastlovchi omillarga ko’ra mexanik, kimyoviy, elektrik, termik, shuningdek, psixik T. bo’ladi. Shikastlovchi omilning ta’sir etish … Read More

Tramblyor (Frans. trembleur) — karbyuratorli ichki yonuv dvigatelinit o’t oldirish tizimidagi asbob; o’t oldirishni uzgichtaqsimlagich. Yuqori kuchlanishli elektr tokini o’t oldirish svechalari (shamlari)ga uzatish uchun mo’ljallangan. T. past kuchlanishli tokni … Read More

Tramvay (ing. tramway, tram — vagon, arava va way — yo’l) — relsli izda harakatlanuvchi shahar er usti transport vositasi; elektr energiyasini Simda sirpanuvchi «shoxi» (dugasi) orqali kontakt (tutashma) simdan … Read More

Transferazalar — har xil atomlar guruhini bir organik birikma molekulasi (donorlar)dan ikkinchisi (aktseptorlar)ga ko’chirilishi qaytar jarayonini katalizlaydigan fermentlar sinfi. T. eng katta sinf bo’lib, ularning 500 ga yaqin individual xillari … Read More

Transfert, transfer (Fransuzcha transfert — o’tkazish, ko’chirish) — 1) chet el valyutasi yoki oltinni bir mamlakatdan boshqasiga o’tkazish; 2) nomi yozilgan qimmatli qog’ozlarga egalik huquqini bir shaxs tomonidan boshqa shaxsga … Read More

Transportir (Fransuzcha transporteur, lotincha tranporto — ko’chiraman) — chizmalarda turli burchaklarni yasash (chizish) va o’lchash uchun mo’ljallangan chizmachilik asbobi. Chizg’ich va 0 dan 180° gacha darajalarga bo’lingan yarim doiradan iborat. … Read More

Translokatsiya (lotincha trans orqali, locatio — joylashish) — xromosomalar bir qismining o’sha xromosomaning boshqa qismiga yoki ikkinchi xromosomaga o’tib qolishi; xromosomalar qayta qurilishi (xromosoma aberrasiyalari), ya’ni mutasiya xillaridan biri. Agar … Read More

Transilvaniya — Ruminiyaning shim.dagi tarixiy viloyat. Milodiy 1-asrda Transilvaniya hududi Getlardakiyaliklar davlatining asosiy o’zagini tashkil qilgan. 2 asr boshi — 271 yilda Rimliklarga, 11— 12-asrdan — Venger qirollariga (1541 yildan … Read More