O’YUVCHI

O’YUVCHI ishqorlar ishqoriy metallarning suvda yaxshi eriydigan gidroksidlari. Masalan, o’yuvchi natriy Iaon, o’yuvchi kaliy kon. Ko’pgina materiallarni, shilliq parda va terini o’yish xossasiga ega («o’yuvchi» nomi shundan). Sanoatning turli sohalarida qo’llanadi. O’q — 1) arava, mashina va mexanizmlarning aylanuvchi qismlarini tutib turadigan detali. Foydali burovchi momentni uzatmaydi. O’yuvchining aylanuvchi va qo’zg’almas xillari bo’ladi; 2) nuqta vaziyatini, yo’nalishini, sanoq boshini ko’rsatadigan va masshtab birligida olingan to’g’ri chiziq (koordinata o’qi); uning ustida yotgan nuqtaning vaziyatini belgilaydi; 3) simmetriya o’qi; 4) qattiq jism (masalan, Giroskop) ning qo’zg’almas nuqtadan o’tuvchi o’qi (oniy aylanish o’qi); jism shu O’yuvchi atrofida burilganda bir vaziyatdan shunga cheksiz yaqin vaziyatga siljiydi; 5) yerning sutkalik harakati yuz beradigan to’g’ri chiziq (erning aylanish O’yuvchii). Yer markazi orqali yer sirtini geogrik, qutblari kesib o’tadi. Yerning aylanish O’yuvchiiga parallel ravishda osmon gumbazi markazidan o’tuvchi to’g’ri chiziq olam o’qi deb ataladi; 6) materiallar qarshiligida egiladigan balkaning ko’ndalang kesimidagi chiziq (neytral O’yuvchi); uning nuqtalarida balka o’qiga parallel bo’lgan normal kuchlanishlar nolga teng bo’ladi; 7) harbiy qurollar, ov va sport qurollari (miltiq, pulemyot, to’pponcha va boshqalar) ning jangovar patroni kallagi (bosh qismi). Oddiy va maxsus (iz qoldiruvchi, zirhteshar, yondiruvchi, signal beruvchi va hokazolar) turlari bor. Oddiy O’yuvchi. qobiq, o’zak, qo’rg’oshin g’ilofdan iborat. Iz qoldiruvchi, yondiruvchi va signal beruvchi O’yuvchilarda g’ilof ichiga maxsus moddalar to’ldiriladi. Kalibri (o’lchami) bo’yicha kichik (6,5 millimetr), normal (7,5—7,69 millimetr) va katta (12,7—15 millimetr) kalibrli turlarga bo’linadi.