Plexanov Georgiy Valentinovich

Plexanov Georgiy Valentinovich [1856.29.11 (11.12), Tambov gubernyasi — 1918.30.5, Terloki yaqini, Finlyandiya, hoz. Zelenogorsk, Sankt-Peter-burgda dafn qilingan] — Rossiya va xalqaro sosial demokratik harakat arbobi, faylasuf. V. I. Lenin tashkil qilgan «Iskra» gaz.ning rahbarlaridan biri. RSDRP 2-s’ezdidan keyin menshevi- klarnnng etakchilaridan bo’lib qoldi. Bolsheviklarnnnt fiqolarini tanqid qilib, Rossiyada hali inqilobiy va- ziyat etilmagan, deb xisobladi. Fev. inqilobini xayrixohlik b-n kutib oldi. Okt. to’ntarishiga salbiy muno- sabatda bo’ldi. Falsafa, sosiologiya, estetika, din, shuning-dek, tarix va iqtisodiyotga oid asarlar ezdi. «Tarix- ga monistik qarashning rivojlanishi masalasiga doyr» (1885), «materialism tarixi bo’yicha ocherk» (1896), «tarixda shaxsning roli masalasiga doyr» (1898) kabi falsafiysosiologik asarlarida tarixni Mate-rialistik tushunishni ri- vojlantirdi, jamiyat hayotini tushunish- da dialektik metodni qo’lladi. «Tarix- ni yaratuvchi qahramonlar» to’g’risidagi g’oyani rad etdi, «xalq, butun millat tarix qaxramoni bo’lishi kerak» deb hisobladi. Estetika sohasida realism mavqeida turdi, san’atga ijtimoiy hayotning o’ziga xos shakli sifatida qaradi. As: Izbrannie Filosofskie proiz- vedeniya, t. 1-5, M., 1956-58; tarixga monistik qarashning rivojlanishi ma- salasiga doyr, T., 1957; tarixda shax- Sning roli masalasiga doyr, T., 1956.